Historia

Aleksander Wielopolski – realista czy zdrajca

Ostatnia aktualizacja: 30.12.2022 05:40
30 grudnia 1877 roku zmarł margrabia Aleksander Wielopolski. - W oczach Polaków był to samowolny, nieliczący się z opinią publiczną magnat, który złamał dotychczasowy wspólny front ziemiaństwa względem caratu – mówił w audycji Polskiego Radia historyk dr Piotr Szlanta.
Branka Polaków do armii rosyjskiej 1863, Aleksander Sochaczewski fot. Wikimedia Commons.
Branka Polaków do armii rosyjskiej 1863, Aleksander Sochaczewski fot. Wikimedia Commons.

- Wielopolski funkcjonuje w przeciętnej opinii współczesnego Polaka jako symbol polityki ugodowej. Symbol z odcieniem pejoratywnym. Biegunem przeciwnym, symbolem polityki romantycznej, polityki walki jest Józef Piłsudski – mówił na antenie Polskiego Radia Ryszard Zieliński.

Posłuchaj sądu nad Aleksandrem Wielopolskim w audycji z cyklu "Na historycznej wokandzie".

Posłuchaj
20:37 aleksander wielopolski___f 27546_tr_0-0_10333187c65b582f[00].mp3 Audycja historyczna z cyklu "Na historycznej wokandzie" poświęcona sylwetce i dokonaniom Aleksandra Wielopolskiego.

 

Rezygnacja z niepodległości

Aleksander Wielopolski urodził się w 1803 roku w Sędziejowicach, w jedynej polskiej rodzinie z tytułem margrabiowskim. Ugodowy polityk, konserwatysta po raz pierwszy pojawił się na łamach historii, gdy podczas Powstania Listopadowego na polecenia Rządu Narodowego wyjeżdżał w misjach dyplomatycznych do Wielkiej Brytanii.

Kilka lat później, po rzezi szlachty w rabacji galicyjskiej z 1846 roku, napisał anonimowo słynny list do austriackiego kanclerza ks. Metternicha, w którym wyraził oburzanie na inspirowanie rzezi przez władze austriackie. Pod wpływem wydarzeń z Galicji zrezygnował z hasła niepodległości na rzecz współpracy środowisk konserwatywnych z rządem carskim.

Reformy Wielopolskiego

Po wojnie krymskiej i objęciu rządów przez cara Aleksandra II Wielopolski zaangażował się w działalność polityczną w Królestwie Polskim. Chciał doprowadzić do ugody pomiędzy caratem a społeczeństwem polskim, które coraz częściej domagało się przywrócenia samorządu i reform konstytucyjnych.

W kwietniu 1861 roku stanął na czele nowo powołanej Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Królestwie Polskim. Swoją osobą firmował ustępstwa rządu carskiego względem Polaków. Między innymi w kwietniu 1861 roku zapowiedziano powołanie Rady Stanu i założenie uniwersytetu. Jednak społeczeństwo polskie wciąż było niezadowolone z tak wąskiego zakresu swobody.

- W oczach Polaków był to samowolny, nieliczący się z opinią publiczną magnat, który złamał dotychczasowy wspólny front ziemiaństwa względem caratu – mówił w audycji Polskiego Radia historyk dr Piotr Szlanta.


Posłuchaj
06:47 dylematy aleksandra wielopolskiego___2925_01_iv_tr_1-1_9865925c69da6fc[00].mp3 Audycja poświęcona postaci Aleksandra Wielopolskiego z cyklu "Kronika polska". Komentuje historyk dr Piotr Szlanta.

 

W maju 1862 roku został mianowany kierownikiem rządu cywilnego i firmował trzy układy carskie. W książce "Sylwetki polityczne XIX wieku" autorstwa Wojciecha Karpińskiego i Marcina Króla można przeczytać:

"Wielopolski przeprowadził ważne reformy. Rozbudował szkolnictwo z językiem polskim. Doprowadził do powstania Szkoły Głównej w Warszawie. Oczynszował chłopów, chociaż nie zdecydował się na uwłaszczenie. Nadał prawa Żydom. Organizował ustrój administracyjny. Powołał organa rządowe i sądownicze. Reformy, które wywalczył miały ogromne znaczenie dla społeczeństwa, a jednak społeczeństwo nie przyjmowało ich".

Powstanie Styczniowe

- Kolejne ustępstwa okazały się zbyt małe, aby zaspokoić rozbudzone oczekiwania społeczeństwa – mówił Piotr Szlanta. - Aby nie dopuścić do katastrofy, którym Powstanie Styczniowe się okazało, Wielopolski wystąpił z ideą branki do wojska.

Przeprowadzono ją w nocy z 14 na 15 stycznia 1863. Wybrano pewną grupę rekrutów, którzy szli do wojska na nie krócej niż okres 25 lat. W ten sposób, Wielopolski, car Aleksander II i namiestnik Królestwa Polskiego Wielki Książę Konstanty usiłowali zdusić zarzewie buntu.

Wybuch Powstania Styczniowego spowodował, że Wielopolski utracił swoje wpływy w Królestwie Polskim i na dworze carskim. Ostatecznie w lipcu 1863 roku otrzymał dymisję i wyjechał za granicę. Zmarł w Dreźnie 30 grudnia 1877 roku.

mjm

Czytaj także

Powstanie styczniowe. Zwycięstwo ducha

Ostatnia aktualizacja: 22.01.2024 06:00
- Wybuch powstania jest zawsze aktem desperacji, oznacza, że wyczerpano wszelkie inne możliwe środki walki politycznej o własny byt narodowy, a sytuacja, w której naród się znajduje, jest po prostu nieakceptowalna - mówi historyk prof. Michał Klimecki. 161 lat temu, 22 stycznia 1863 roku, rozpoczęło się powstanie styczniowe, największy zryw narodowowyzwoleńczy przeciwko rosyjskiemu zaborcy. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Decyzja o Powstaniu styczniowym była dla wszystkich zaskoczeniem

Ostatnia aktualizacja: 06.02.2014 04:11
- Nawet konspiratorzy, którzy byli bardzo dobrze zorientowani, byli kompletnie zdumieni z powodu branki do rosyjskiej armii. To sprawiło, że rozpoczęto Powstanie styczniowe znacznie wcześniej niż planowano - opowiada w Jedynce historyk dr Jarosław Szarek.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Sejm Rozbiorowy i jego skutki

Ostatnia aktualizacja: 30.09.2023 05:45
- Sejm od samego początku został uznany jako skonfederowany. Wykorzystano sytuację, że do takiego sejmu mogli dołączyć tylko Ci, którzy popierali konfederację, a więc zamierzenia organizatorów sejmu – mówił na antenie Polskiego Radia prof. Jacek Staszewski. 250 lat temu, 30 września 1773 roku, obradujący w Warszawie Sejm ratyfikował traktaty rozbiorowe. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Czy Polska mogła uniknąć rozbiorów?

Ostatnia aktualizacja: 17.02.2021 05:40
"Trzy upiorzyce wyssały z Polski życie państwowe. Były to siostry rodzone – konfederacje barska, radomska i targowicka. Z tych trzech sióstr upiorzycą najwinniejszą, bo najzgubniejszą była niewątpliwie konfederacja barska. Gdyby nie ona państwo polskie nie upadłoby w XVIII wieku" – pisał Stanisław Cat-Mackiewicz.
rozwiń zwiń