Stare miasta - gdzie szukać ich murów i jak odkryć ich czar?

Ostatnia aktualizacja: 05.09.2020 09:52
Mówi się, że stare miasto to serce każdego miasta, bo to tam odnajdziemy ślady świetności średniowiecznych grodów otoczonych murami. 
Starówka
StarówkaFoto: Polskie Radio

- Bardzo lubię stare miasta dzisiaj małych miejscowości - mówi Łukasz Przybyłek, historyk. - Czasem zdarza się tak, że dziś mała miejscowość posiada stosunkowo duże stare miasto np. na Śląsku, na Podgórzu Krakowski - tam ciekawostką są tam trójkątne rynki - to warto zobaczyć. Warto też odwiedzić stare miast największych miast Polski - Warszawy, choć nie jest to największy rynek ani największe stare miasto w Polsce, Krakowa, Gdańska, Wrocławia, Lublina - dodaje. 


Posłuchaj
07:30 czwórka sobotologia 5.09.2020 starówka.mp3 O starych miastach opowiada Łukasz Przybyłek, historyk (Sobotologia/Czwórka)

 

Geometryczne założenia

Stare miasta były lokowane i budowane w średniowieczu. Z Zachodu przychodziły do nas miejskie plany, każdy z nich był podobny. - Miasto kiedyś to był obszar otoczony murami, wyłączony, wyodrębniony z przestrzeni, intro muros, czyli wewnątrz murów miejskich, extra muros to już nie było miasto - wyjaśnia historyk. - Miasta miały bramy, które zamykano na noc. Były też niewielkim obszarem, ale dzięki temu na całym terenie można było zapewnić bezpieczeństwo.  

System budowy miast, który dotarł do nas z Zachodu, jest systemem geometrycznym. Można zauważyć pewne zależności. - Bardzo typowe dla starych miast są ulice, które stykają się ze sobą pod kątem prostym, a obszar starego miasta jest podzielony na geometryczne kwadraty czy prostokąty, w środku też mamy zazwyczaj kwadratowy lub prostokątny plac, który nazywa się rynkiem - opowiada rozmówca Weroniki Puszkar. - Tym bardziej ciekawe są trójkątne rynki Podgórza Krakowskiego, gdzie trudno było znaleźć prostokątny plac, ze względu na ukształtowanie terenu. Dlatego też decydowano się na rynek o innym kształcie - dodaje. 


Panorama krakowskiego rynku Shutterstock.com/ TTstudio Panorama krakowskiego rynku Shutterstock.com/ TTstudio

drzewa las 1200x660.jpg
Niedoceniane drzewa tworzą polski krajobraz

Uroki starych miast

- Dla mnie, jako historyka, stare miasta wyróżniają się epoką, w której były najbogatsze. Mieszczanie mieli odpowiednio dużo pieniędzy, by sobie wybudować budynki. Złoty wiek historii Polski przypada na wiek XVI, na renesans. Mamy troszeczkę tych renesansowych ratuszy np. ratusz poznański - najsłynniejszy z nich, mamy późnogotycki ratusz wrocławski  - wymienia ekspert i zaznacza, że to jednak nie budynki miejskie były najokazalszymi w dawnych wiekach. - To są kościoły, fundowane przez magnatów, osoby prywatne. Często w stylu barokowym, który można nazwać polskim stylem narodowym. Były potężne, wielkie - dodaje. 


Rynek we Wrocławiu Rynek we Wrocławiu

Zejdź do piwnic

Polskie historyczne stare miasta musiały zmierzyć się z zawieruchą II wojny światowej. Warszawskie stare miasto zostało niemal zrównane z ziemią, Kraków przetrwał niemal bez szwanku, ale wiele jest miast, które były częściowo zniszczona, a dziś częściowo odbudowane. Warszawa jest jedynym miastem w Polsce, którego stare miasto zostało całkowicie odbudowane. Czyn odbudowy rynku, kamienic i zamku został doceniony przez UNESCO i warszawska starówka została wpisana na światową listę dziedzictwa UNESCO. 

By poznać prawdziwe średniowieczne miasta, dotknąć średniowiecznych murów należy zejść do piwnic. Wielokrotnie to tam odnajdziemy średniowieczne składy, pozostałości po winnicach czy krypty - to często poziom historycznych miast. 


***

Tytuł audycji: Sobotologia

Prowadzi: Patryk Kuniszewicz

Materiał: Weronika Puszkar

Data emisji: 05.09.2020

Godzina emisji: 10:14

pj

Czytaj także

Monika Walecka i jej pachnąca chlebem rewolucja. Z San Francisco do Polski

Ostatnia aktualizacja: 28.01.2018 18:00
- Mam naturę poszukiwacza. Moja przygoda z wypiekaniem chleba rozpoczęła się od postawienia pytania: dlaczego chleb, który wypiekam samodzielnie, jest tak różny od tego, który kupuję w piekarni, choć korzystam z tych samych składników - mówiła Monika Walecka, autorka bloga gotujebolubi.pl.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Miasta potrzebują ekspertów. Łódź ich wykształci

Ostatnia aktualizacja: 29.03.2018 12:32
EkoMiasto to nowy, interdyscyplinarny kierunek studiów na Uniwersytecie Łódzkim. Będzie to innowacyjna i unikalna w skali Polski oferta dydaktyczna.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zakaz lotów z Polski i do Polski obejmuje kolejne kraje

Ostatnia aktualizacja: 31.08.2020 08:57
Wydłuża się lista państw, do których nie polecimy z Polski i z których nie przylecimy do Polski. Znalazły się na niej bardzo popularne turystyczne kierunki. 
rozwiń zwiń