William Szekspir – dramaturg wszech czasów

- Był to największy talent epoki elżbietańskiej, w każdej dziedzinie, której się tknął, osiągał wybitne rezultaty - oceniał historyk literatury Tomasz Miłkowski.

William Szekspir

Foto: pap/photoshot

Posłuchaj

22:12 william szekspir___444_02_iv.mp3 William Szekspir - audycja Grażyny Gronczewskiej z cyklu "Biografia dźwiękowa". Komentarz historyka literatury Tomasza Miłkowskiego. (PR, 3.02.2002)

 

23 kwietnia 1564 w miasteczku Stratford-upon-Avon urodził się William Szekspir (ang. William Shakespeare), angielski dramaturg, poeta i aktor czasów Elżbiety I i Jakuba I. Powszechnie uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy literatury angielskiej oraz reformatorów teatru. Przyjmuje się, że jest autorem 37 sztuk i 154 sonetów.

"Osiem lat ciemnych"

Życiorys Anglika wciąż budzi wątpliwości badaczy. Mało jest informacji o jego wczesnych latach i początkach twórczości. Wiadomo, że ojciec Szekspira był burmistrzem w Stratford-upon-Avon, matka wywodziła się z rodziny szlacheckiej. - Sporo jest jednak tzw. momentów, czy też okresów ciemnych w biografii Szekspira – tłumaczył historyk literatury Tomasz Miłkowski.

Nie do końca jest jasne, co się z nim działo, zwłaszcza w młodości. Po bardzo wczesnym ożenku w wieku 18 lat, z 8 lat starszą od siebie kobietą, i po rychłym przyjściu na świat jego pierwszej córki Szekspir nagle znika. - Pojawia się co pewien czas w domu, wnioskujemy to z tego, że rodzą się jego następne dzieci, ale 8 lat go nie ma. I kroniki właściwie na ten temat milczą - mówił historyk.

Badaczom udało się jednak natrafić na trop przebywania młodego Williama w tym okresie na dworach wielkich możnych, prowadzących prywatne zespoły teatralne. To ponoć tam Szekspir wprowadzał się w arkana sztuki teatru. Prawdopodobnie od 1588 roku przebywał w Londynie. Zaczynał od aktorstwa i scenicznych przeróbek.

Złote czasy teatru

Okres panowania Elżbiety I był dla dramaturgii bardzo sposobny. Królowa popierała teatr, widziała w nim nie tylko rozrywkę, widziała w nim siłę. Do teatru chodzili ludzie wszystkich stanów. Były to złote czasy dla teatru angielskiego i rzeczywiście wysyp wielkich talentów.

W tamtym czasie sztuk właściwie się nie publikowało, ponieważ istniała obawa, że jeśli tekst zostanie ogłoszony drukiem publiczność nie przyjdzie do teatru, bo już będzie znała przebieg zdarzeń. A zatem sztuki Szekspira można było poznać tylko w teatrze. Zdarzały się co prawda już wtedy wydania pirackie, ale tak naprawdę jego dzieła ogłoszono drukiem dopiero po jego śmierci.

Uznanie w kręgach dworskich

Szekspir pisał sztuki dramatyczne, tragedie, kroniki królewskie i komedie. Odbiór jego dramatów był niezwykle gorący. Jednak on sam przede wszystkim chciał dowieść czytelnikom, że potrafi pisać. Ponieważ ze względu na przychody teatralne sztuk się nie wydawało, w 1593 roku ogłosił poemat “Wenus i Adonis” dedykowany hr. Southamptonowi. To wystarczyło aby Szekspira uznano za wielkiego poetę, a jego poemat stał się bestsellerem.

Szekspir obracał się w towarzystwie arystokratycznym, w 1594 roku związał się z trupą teatralną Sług Lorda Szambelana, która od 1599 wszystkie sztuki wystawiała we własnym teatrze The Globe, później w Blackfriars Theatre. W późniejszym okresie patronat nad grupą objął król Jakub I. W 1596 Szekspir otrzymał tytuł szlachecki.

Niedościgniony wzór dramaturgii

Przed Szekspirem panowała opinia, ze dramaty może pisać każdy. Bardzo szybko Szekspir wybił się, ale i zaczął wzbudzać zawiść wśród innych dramatopisarzy.

Jego dzieła takie jak: “Sen nocy letniej” (1595), “Romeo i Julia” (1595), “Hamlet” (1601), “Otello” (1604), “Król Lear” 1606), “Makbet” (1606) oraz “Burza” (1611) sprawiły, że do dzisiaj uważany jest za niedoścignionego dramaturga wszech czasów.

- Wszelkie próby napisania czegoś, co prześcignęłoby te pierwowzory, okazują się daremne – mówił historyk literatury Tomasz Miłkowski. - Było bardzo wiele utworów pisanych na podobnych motywach, jednak żaden z nich nie przekroczył tego poziomu refleksji filozoficznej i egzystencjalnej oraz poziomu poetyckiego, jaki w swoich dramatach osiągnął Szekspir.

William Szekspir zmarł w 56. rocznicę swoich urodzin – 23 kwietnia 1616 roku.

mk