Historia

Stanisław Vincenz. Huculski Homer

Ostatnia aktualizacja: 28.01.2024 05:40
Był obywatelem Huculszczyzny i obywatelem Europy. W swojej twórczości Vincenz udowadniał, że mądrość karpackich górali nie odbiega od mądrości greckich klasyków.
Stanisław Vincenz na tle chaty huculskiej
Stanisław Vincenz na tle chaty huculskiejFoto: Wikipedia/domena publiczna

53 lata temu, 28 stycznia 1971 roku, zmarł Stanisław Vincenz, pisarz i tłumacz, znawca Huculszczyzny, Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.

Obco brzmiące nazwisko odziedziczył po przodkach, którzy przybyli do Polski z Francji. On sam przyszedł na świat w Słobodzie Rungurskiej niedaleko Kołomyi. Jego rodzina należała do pionierów polskiego przemysłu naftowego. Vincenz dorastał wśród hal i połonin Huculszczyzny - poznawał język i kulturę ukraińsko-wołoskich górali.

Pisarza-filozofa nie ominął udział w Wielkiej Wojnie i wojnie polsko-bolszewickiej. W dwudziestoleciu związał się z PSL "Wyzwolenie" i publikował w czasopiśmie "Droga".

Dziełem życia Vincenza stał się rozpoczęty wówczas cykl książek "Na wysokiej połoninie". 

- Pisał tę książkę całe życie. Ona jest właściwie nie wiadomo o czym: powieścią, esejem, traktem o świecie? Powstał z tego wielotomowy cykl, w którym zawarł największą część swojego życiowego doświadczenia - mówił prof. Zbigniew Jarosiński w audycji Elżbiety Hartwig z cyklu "Portret pisarza".

Posłuchaj
25:14 portret pisarza - stanisław vincenz___pr ii 12615_tr_0-0_11521804375c053b[00].mp3 Audycja Elżbiety Hartwig z cyklu "Portret pisarza" poświęcona Stanisławowi Vincenzowi (PR, 24.11.1991)

Po klęsce wrześniowej został aresztowany przez NKWD. Z więzienia wyszedł w 1940 roku i przedostał się nielegalnie na Węgry. Tam pomagał Żydom, za co uhonorowano go tytułem Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata.

W 1946 roku nielegalnie opuścił Węgry i przedostał do Francji. Tam osiadł w Grenoble. W 1951 roku po raz pierwszy spotkał Czesława Miłosza, co dało początek długoletniej przyjaźni. Był także stałym współpracownikiem "Kultury". Niemal do samej śmierci wygłaszał odczyty w całej Europie Zachodniej. 


Posłuchaj
47:02 po stronie dialogu - opowieść o stanisławie vincenzie___f 29283_tr_0-0_116231483752555f[00].mp3 "Po stronie dialogu - opowieść o Stanisławie Vincenzie" audycja z cyklu "Wieczór muzyki i myśli". (PR, 21.04.1984)

 

bm

Czytaj także

Tytus Chałubiński. Darował Polakom Tatry

Ostatnia aktualizacja: 29.12.2023 05:45
– Doskonale pamiętam, jak Sabała powiedział do mnie: "Pan profesor to nieziemski człek. Nogami on tu, ale serce jego w niebie" – wspominała pasierbica Chałubińskiego, Elżbieta Bończa-Tomaszewska. Tytus Chałubiński, nazywany królem Tatr, urodził się 29 grudnia 1820 roku. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kazimierz Przerwa-Tetmajer. Góry i namiętności

Ostatnia aktualizacja: 18.01.2024 05:40
Był jednym z najpoczytniejszych poetów Młodej Polski i międzywojnia. Jego erotyki rozpalały zmysły kobiet, zaś opisy ukochanych Tatr zachwycały plastycznością. W poemacie życia artysty nie zabrakło jednak strofy tragedii.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jaques Derrida – gwiazda współczesnej filozofii

Ostatnia aktualizacja: 15.07.2015 06:00
- Wierzę w przeżycie filozofii, uważam, że powinna żyć i przeżyć wszystkie podejrzenia na temat śmierci. Ona już przeżyła swoją śmierć – mówił Jacques Derrida na antenie PR.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ondraszek. Legendarny książę zbójników

Ostatnia aktualizacja: 13.11.2023 05:35
Jako harnaś działał mniej więcej w tym samym czasie co Janosik. Obie postacie obrosły legendą, obie spotkał tragiczny los.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mieczysław Gwalbert Pawlikowski. Odkrył zew góralszczyzny

Ostatnia aktualizacja: 23.12.2023 05:40
Nim odkrył Tatry dla Polaków Tytus Chałubiński, po dziewiczych górskich szlakach wędrował już ten społecznik, ziemianin i przyjaciel Cypriana Karola Norwida i Adama Asnyka. 120 lat temu zmarł Mieczysław Gwalbert Pawlikowski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Władysław Zamoyski uratował polskie Tatry

Ostatnia aktualizacja: 03.10.2023 05:44
W swoim życiu odniósł liczne zasługi w pracy organicznej, ale jego największym dziełem było zaangażowanie na rzecz ochrony przyrody Tatr Polskich.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Z Podhala w świat. Ks. Józef Tischner o swoim życiu

Ostatnia aktualizacja: 28.06.2023 05:59
O rodzinnej Łopusznej, o studiach w Krakowie, o pracy duszpasterskiej i pisarskiej. Między innymi o tym opowiadał ks. Józef Tischner w barwnych radiowych gawędach nagranych w 1994 roku. 28 czerwca wspominamy 23. rocznicę śmierci tego filozofa, duszpasterza, kapelana Solidarności, profesora Papieskiej Akademii Teologicznej, laureata najważniejszej nagrody Polskiego Radia: Złotego Mikrofonu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan Krzeptowski "Sabała". Homer z Tatr

Ostatnia aktualizacja: 08.12.2023 05:40
To jeden z najbardziej niezwykłych podhalańskich górali. Swoje opowiadanie poświęcił mu Henryk Sienkiewicz, a Stanisław Witkiewicz nazwał go Homerem Tatr i poprosił o zostanie ojcem chrzestnym swojego syna Stanisława, szerzej znanego pod pseudonimem Witkacego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Poznajesz te wakacyjne miejsca? Tatry i Pieniny sprzed ponad wieku na zdjęciach Awita Szuberta

Ostatnia aktualizacja: 03.07.2023 05:45
3 lipca 1837 roku urodził się Awit Szubert – jeden z pierwszych, który utrwalił na fotografii tatrzańskie i pienińskie widoki. Dzięki tym zdjęciom możemy się dziś m.in. przekonać, jak wyglądał Czortszyn na długo przed powstaniem Jeziora Czorsztyńskiego, czy na szczycie Sokolicy rosła już słynna sosna, czym jeżdżono do Morskiego Oka i jak prezentowała się Dolina Kościeliska prawie 150 lat temu.
rozwiń zwiń