Sylwetkę reżysera, scenarzysty i zasłużonego twórcy kina "prowincjonalnego" przybliżyliśmy słuchaczom z okazji 77. urodzin artysty. Obchodził je 20 lipca razem z żoną Igą Cembrzyńską w małej wsi Gzowo, gdzie mieszkał od połowy lat 70.

- Jesteśmy ze sobą już tak długo, a mnie się wydaję, że ślub braliśmy zaledwie wczoraj - mówiła aktorka Iga Cembrzyńska. - Przez całe życie czytałam jego scenariusze, udzielałam rad i wydaje mi się, że znalazłam sobie własne miejsce w jego twórczości. Uwielbiam jego poczucie humoru, nie wyobrażam sobie bez niego życia.

Andrzej Kondratiuk przygodę z filmem zaczynał od serialowej ekranizacji opowiadań Jerzego Szaniawskiego "Profesor Tutka”. Potem były kultowe już dzisiaj filmy "Wniebowzięci", "Wrzeciono czasu", "Słoneczny zegar" oraz "Hydrozagadka", w której obok Igi Cembrzyńskiej wystąpiła Ewa Szykulska w roli panny Joli: - Andrzej nikomu nie pobłażał. Dla młodej aktorki, a taką wówczas byłam, praca z nim była solidną lekcją kina - wspomina aktorka. - Na początku trochę się go bałam, bo wydawało mi się, że jestem za głupia i niedoświadczona. Ale potem, dzięki wspólnym rozmowom, otwartości reżysera i owocnej pracy wszystko się zmieniło.

Twórczość Andrzeja Kondratiuka jest w polskim kinie zjawiskiem wyjątkowym, tak jak i postać samego twórcy, który, jak to określił Tadeusz Lubelski, "dopracował się statusu reżysera prywatnego".

kul/pj

Michał Koterski: wszyscy jesteśmy dziećmi i tylko udajemy dorosłych

To niekryjąca autobiograficznego wymiaru opowieść o skomplikowanej relacji dwóch braci reżyserów, młodszego – Janusza, autora m.in. "Dziewczyn do wzięcia" i starszego – Andrzeja, twórcy kultowej "Hydrozagadki". Po tym jak Andrzej zapada na ciężką chorobę, Janusz – mimo charakterologicznych różnic, a także wieloletnich urazów i pretensji – podejmuje się opieki nad potrzebującym bratem. Konieczność zacieśnienia zaniedbywanej przez lata więzi staje się źródłem napięć i kryzysów, ale także humoru, czułości, a w końcu autentycznej bliskości.

- Kiedyś rodziny opiekowały się chorymi do samego końca. Ten proces miał pewien ludzki, humanistyczny wymiar. W tej chwili, ze strachu przed samą myślą o śmierci, daje się chorych gdzieś, oni tam sobie samotnie umierają i jest sprawa z głowy. Poza tym jest coraz więcej ludzi samotnych, o których w ogóle nikt nie myśli. Chodziło mi o to, że duża, mądra rodzina to jest jednak fajna rzecz. Może te sprawy regulować, pomagać; dzieje się więcej ciekawych rzeczy - podkreślał Janusz Kondratiuk.

Czego żałuje reżyser, jak chodzi o relację z jego bratem Andrzejem? Dlaczego większość filmów o umieraniu uważa za nieprawdziwe? O tym w nagraniu audycji.

Film "Jak pies z kotem" można oglądać w kinach od 19 października.

***

Przygotował: Marcin Mindykowski

Data emisji: 19.10.2018

Godzina emisji: 8.10

Materiał został wyemitowany w audycji "Poranek Dwójki".

pg/mk

"Jak pies z kotem", obraz który pokochała publiczność. Był 11 minut na ubiegłorocznym festiwalu filmowym w Gdyni. To niezwykle poruszający zapis relacji pomiędzy braćmi - dwoma reżyserami, Januszem i Andrzejem Kondratiukami ". Film to uniwersalna opowieść o bliskości i obcości pomiędzy braćmi.

Janusz i jego najbliżsi do końca opiekowali się chorym Andrzejem, który odszedł w 2016 roku. Janusz Kondratiuk także ciężko zachorował i zmarł 7 października br. 

Obaj reżyserzy tworzyli własne, odmienne filmy. Dwie różne osobowości artystyczne. - Andrzej był człowiekiem bardzo rzutkim, bystrym, który jeśli coś mówił dla siebie ważnego, to było niesłychanie ważne i nie można było się przeciwstawić. Wielokrotnie miałam inne zdanie - mówi Iga Cembrzyńska, która była żoną Andrzeja. Ale koniec końców ucierali wspólne stanowisko. - Bez niego nie wyobrażałam sobie życia. Nawet teraz o nim myślę. Tęsknię za tobą i płakać mi się chce - wyznaje.

Aktorka Bożena Stachura grająca w filmie "Jak pies z kotem" ocenia, że obecnie bardzo powierzchownie podchodzi się do roli aktora. - Janusz mnie obsadził po prostu dlatego. ze mnie zobaczył, nic o mnie wiedząc. Nie studiował mojego życiorysu, nie czytał na Facebooku o mnie, czy mam lajki, czy nie mam lajków, czy ja się sprzedam, tylko popatrzył mi w oczy i mnie obsadził. Wspomina pracę z Januszem Kondratiukiem oraz podróże wspólne z reżyserem, albo jego żoną na festiwale i po odbiór nagród, które posypały się po premierze filmu.

Beata Madalińska-Kondratiuk ocenia, że obaj bracia byli wrażliwi na światło, na otaczającą ich przyrodę, na zwierzęta. - Jeden i drugi niesamowicie kochał psy, koty, ta ich wrażliwość ujmowała bardzo - mówi wdowa. Wspomina, jak postanowili z Januszem wziąć Andrzeja do domu i opiekować się nim, choć było to trudne wyczerpujące przede wszystkim fizycznie.

W audycji także archiwalna wypowiedź Janusza Kondratiuka, w której wyjaśnia, dlaczego postanowił zaopiekować się bratem. A także odśpiewany przez Igę Cembrzyńską i Beatę Madalińską-Kondratiuk fragment piosenki "Intymny świat" ze zmienionymi słowami oraz piosenka przygotowywana na recital.

Zapraszamy do wysłuchania całej audycji.

***

Tytuł audycji: Kulturalna Jedynka 

Prowadzi: Joanna Sławińska

Goście: Iga Cembrzyńska aktorka, żona Andrzeja, Beata Madalińska-Kondratiuk (żona Janusza), Bożena Stachura (odtwórczyni roli pani Beaty)

Data emisji: 25.10.2019

Godzina emisji: 21.12

ag

Film kampowy to taki, który posługuje się estetyką kiczu i zamierzoną przesadą. Może to czynić w sposób ironiczny, ale również z chęci wydobycia charakterystycznych elementów rzeczywistości poprzez ukazanie ich w krzywym zwierciadle. Film Kondratiuka, zapewne, w założeniu przedstawionym decydentom, miał być satyrą na kulturę amerykańską. Bohaterem jest bowiem polski odpowiednik Supermana - superbohater As (Jerzy Nowak), natomiast podstawową zasadą organizującą film jest absurd. Zapewne więc dzięki takiej taktyce twórców pomysł prześlizgnął się przez cenzurę i uzyskał akceptację komunistycznych władz polskiej kinematografii.

Jednak Kondratiuk konsekwentnie eksplorując absurd jako zasadę organizującą film, poza krytyką płytkości kultury amerykańskiej, siłą rzeczy uderza także w polską rzeczywistość. Główny bohater, poza tym że - podobnie jak pozostałe postacie w filmie - zachowuje się absurdalnie, stoi jednocześnie na straży "pozytywnych wartości", które wyraża w sposób, będący jawną kalką peerelowskich sloganów.

Bohater z przekonaniem wypowiada takie kwestie jak: "Alkohol to największa trucizna" czy "Najważniejsze są przepisy BHP, zwłaszcza na kolei" i oczywiście jest absurdalny. Ale to już jednak inny absurd, ponieważ zaczerpnięty ze współczesnej polskiej rzeczywistości. To prawda, że absurdalnej, ale przecież istniejącej naprawdę.

W filmie dominuje estetyka brudu, zamierzonego chaosu wizualnego, dźwiękowego, muzycznego czy sytuacyjnego. Wydarzenia fabularne toczące się według absurdalnej logiki prezentowane są przy pomocy kiczowatych ujęć mających być echem zabiegów rodem z amerykańskich filmów akcji. Ujęcia te zmontowane są ze sobą w sposób amatorski, czemu towarzyszy nadmierna ilość muzycznej, eklektycznej ilustracji. Aktorzy grają z zamierzoną przesadą, bardzo często płynnie przechodząc z jednej konwencji do drugiej – nieraz bardzo od tej pierwszej odległej. Wszystko to jest oczywiście świadomym zabiegiem.

Dziś "Hydrozagadka" jest już dziełem przestarzałym, którego ostrze krytyki skierowane jest na zjawiska nieaktualne (peerelowska rzeczywistość). W filmie występują jednak wybitni aktorzy między innymi: Józef Nowak, Zdzisław Maklakiewicz, Franciszek Pieczka, Wiesław Gołas, Roman Kłosowski, Ewa Szykulska, Wiesław Michnikowski, Iga Cembrzyńska czy Jerzy Turek. Mimo więc tego, że po latach odbiór filmu jest dosyć trudny, talent wspomnianych twórców, do pewnego stopnia, ratuje sytuację.

Być może jednak uznanie widowni może znaleźć wpisana w film kpina z superbohaterów w związku z zalewem amerykańskich filmów o superbohaterach w ostatnich latach.

az