Historia

"Jego ekscelencja subiekt" - przedwojenna komedia z gwiazdorską obsadą

Ostatnia aktualizacja: 07.04.2023 05:47
7 kwietnia 1933 roku odbyła się premiera filmu "Jego ekscelencja subiekt" Michała Waszyńskiego. W rolę charyzmatycznego sprzedawcy wcielił się sam Eugeniusz Bodo - wybitny aktor, który w czasach międzywojennych był jedną z największych gwiazd polskiego kina. Jego ukochaną zagrała natomiast Ina Benita - Polka o niezwykle burzliwym i tajemniczym życiorysie. 
Eugeniusz Bodo jako subiekt Jurek
Eugeniusz Bodo jako subiekt Jurek Foto: Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji/Narodowe Archiwum Cyfrowe/szukajwarchiwach.gov.pl

Ekspedient na wagę złota

Jest to lekka, zabawna komedia romantyczna, której akcja bazuje na serii pomyłek. Kręcona była w Warszawie.

Głównym bohaterem filmu jest subiekt Jurek Czerwoński (Eugeniusz Bodo) pracujący w luksusowym domu mody Bugusława Hersego. Co ciekawe sklep ten przed II wojną światową rzeczywiście istniał i był uznawany za najbardziej ekskluzywny butik w stolicy. 

Sprzedawca jest uwielbiany zarówno przez klientki, jak i przez swojego szefa. Pewnego razu przypadkiem trafia na przyjęcie rodziny Poreckich i zostaje wzięty za radcę Chełmońskiego. Tam też poznaje Anię (Ina Benita), córkę gospodarzy, i zakochuje się w niej z wzajemnością. Niestety Poreckich (Konrad Tom i Mieczysława Ćwiklińska) męczą kłopoty finansowe i dlatego chcą, aby ich jedynaczka wzięła ślub z panem Krachtem (Zygmunt Chmielewski). Jurek zaczyna walczyć o ukochaną i w efekcie traci pracę. Na szczęście okazuje się, że bez zdolnego subiekta dom towarowy notuje znaczący spadek sprzedaży. Stąd dyrektor sklepu (Wiktor Biegański) ponownie zatrudnia Czerwońskiego, a także daje mu wysoką podwyżkę. Dzięki nagłemu zastrzykowi gotówki wkrótce potem Jurek zostaje zięciem Poreckich. 

Z filmu pochodzą trzy piosenki śpiewane przez Eugeniusza Bodo – "Tyle miłości", "Złociste włoski" i "Krawat w grochy". Autorem muzyki do nich był Henryk Wars, natomiast teksty ułożył Konrad Tom.

Z jednej strony amant, z drugiej szwarccharakter

Eugeniusz Bodo urodził się jako Bohdan Eugène Junod 28 grudnia 1899 roku w Genewie. Jego ojciec był inżynierem i pochodził z francuskiej rodziny arystokratycznej, natomiast matka była Polką o szlacheckich korzeniach. Nazwisko "Bodo" aktor utworzył z połączenia dwóch pierwszych sylab swojego imienia (Bogdan) i jednego z imion swojej rodzicielki (Jadwiga Anna Dorota).

W 1903 roku Bodo wraz z rodzicami przeniósł się do Polski i zamieszkał w Łodzi. Karierę w kinie rozpoczął w 1925 roku, gdy zagrał w filmie "Rywale". Nie ograniczał jednak się jedynie do występowania na dużym ekranie.

- Nazywam Eugeniusza Bodo największą instytucją przedwojennego show-biznesu. Oprócz tego, że grał w filmach, […] to bardzo szybko stał się też ich producentem, a zaraz później reżyserem. Nie bał się także występować na deskach teatrów czy rewii, a także nagrywać płyt – wspominał filmograf Grzegorz Rogowski w audycji Pawła Siwka "Poranek Dwójki".

Posłuchaj
12:47 [ PR2]PR2 (mp3) 30 grudzień 2019 08_33_33.mp3 Sylwetkę Eugeniusza Bodo przybliża filmografia Grzegorz Rogowski w audycji Pawła Siwka "Poranek Dwójki". (PR, 30.12.2019)

Przed II wojną światową Bodo był jednym z najpopularniejszych aktorów w Polsce. Z powodzeniem wcielał się w role zarówno amantów, jak i czarnych charakterów – i tak w "Skłamałam" z 1937 roku zagrał stręczyciela. Do jego najpopularniejszych filmów należą: "Czy Lucyna to dziewczyna?" (1934), "Pieśniarz Warszawy" (1934), "Piętro wyżej" (1937) czy "Paweł i Gaweł" (1938).

Artysta zmarł 7 października 1943 roku w rosyjskim łagrze w mieście Kotłas wskutek pelagry i głodu. Przez NKWD został zatrzymany w czerwcu 1941 roku i od tamtej pory przebywał w radzieckich więzieniach, będąc wielokrotnie poddawanym okrutnym przesłuchaniom. Przyczyną aresztowania było szwajcarskie obywatelstwo aktora - przez nie został oskarżony o szpiegostwo.

Symboliczny grób Eugeniusza Bodo znajduje się na Starych Powązkach w Warszawie.

Aktorka, która zniknęła na ponad siedemdziesiąt lat

Dzieciństwo Iny Benity nie jest nam do końca znane. Według różnych źródeł przyszła aktorka urodziła się w 1911, 1912 lub 1913 roku w Kijowie bądź w Tibilisi. Była córką Mikołaja Florow-Bułhaka i Heleny z domu Jeszczenko. Do Warszawy przyjechała jako nastolatka i tam też pobierała lekcje aktorstwa w prywatnej szkole.

Na dużym ekranie pojawiła się w 1932 roku w filmie "Puszcza". Rok później do kin weszły dwie kolejne produkcje z jej udziałem: "Jego ekscelencja subiekt" i "Przybłęda". Wtedy też aktorka zaczęła na nowo tworzyć swoją tożsamość – podawała chociażby różne daty i miejsca swojego urodzenia, a także twierdziła, że jest hrabianką.

- Zdawała sobie sprawę z tego, że należy mieć prasę po swojej stronie, bo to właśnie ona wówczas kreowała wizerunek gwiazdy, nie tylko producenci i reżyserzy. Dlatego też Benita zaczęła opowiadać, że pochodzi z Kaukazu, że kocha dzikie zwierzęta i że tak naprawdę to chciałaby zostać ich treserem. W jednym wywiadzie nawet twierdziła, że ma w domu rysia! – mówił Piotr Gacek, autor książki "Ina Benita. Za wcześnie na śmierć", w audycji Katarzyny Borowieckiej "Klub Trójki".

Posłuchaj

49:57 2019_02_05 21_09_18_PR3_Klub_Trojki.mp3 Tajemnice życie Iny Benity przybliża Piotr Gacek w audycji Katarzyny Borowieckiej "Klub Trójki". (PR, 05.02.2019, 25.03.2020)

Według oficjalnej wersji Ina Benita zginęła wraz z synem w kanałach we wrześniu 1944 roku, gdy uciekała ze Starówki do Śródmieścia.

Pod koniec 2018 roku Marek Teler, dziennikarz portalu Histmag.org, dowiódł jednak, że aktorka przeżyła II wojnę światową. Początkowo schroniła się w Saksonii, gdzie wyszła za mąż za Georga Pascha i przyjęła jego nazwisko. W listopadzie 1945 roku jej ukochany został jednak zamordowany. Wtedy też Polka udała się wraz z dzieckiem do Francji. Tam poznała Amerykanina Lloyda Frasera Scuddera, którego poślubiła w 1954 roku.

Ina Benita zmarła 9 września 1984 roku. Została pochowana na cmentarzu w Middletown w stanie Pensylwania.

Źródła:

75 lat temu w sowieckim łagrze zmarł Eugeniusz Bodo, portal dzieje.pl, https://dzieje.pl/aktualnosci/74-lata-temu-w-sowieckim-lagrze-zmarl-eugeniusz-bodo, data dostępu: 06.04.2021.

Marek Teler, Ina Benita przeżyła! Tajemnica z Rhumspringe, portal histmag.org, https://histmag.org/Ina-Benita-przezyla-Tajemnica-z-Rhumspringe-17781, data dostępu: 06.04.2021.

Czytaj także

Wszystkie role Eugeniusza Bodo

Ostatnia aktualizacja: 30.12.2019 10:00
Bohaterem poniedziałkowego "Poranka Dwójki" był Eugeniusz Bodo - gwiazda międzywojennego kina i kabaretu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gwiazda polskiego kina była niewygodna dla wszystkich. Co wiemy o Inie Benicie?

Ostatnia aktualizacja: 27.12.2020 16:22
Ina Benita była jedną z największych gwiazd przedwojennego kina, natomiast w czasach niemieckiej okupacji jej losy stały się niezwykle tajemnicze. - Musiała dokonywać trudnych wyborów. Między innymi wystawiła do odstrzału Igo Syma, który był prawdziwym zdrajcą i kolaborantem - opowiada Cezary Harasimowicz, autor książki o Inie Benicie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Życie barwniejsze niż filmy - Michał Waszyński

Ostatnia aktualizacja: 20.02.2021 17:11
W audycji "Kultura przy kawie", w związku z 56. rocznicą jego śmierci, mówiliśmy o reżyserze, producencie i scenarzyście filmowym Michale Waszyńskim, nazywanym najbardziej płodnym twórcą polskiego kina lat 30. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Włóczęgi". Ostatni zachowany film z "trubaciarzami Lwowa"

Ostatnia aktualizacja: 05.04.2023 05:40
5 kwietnia 1939 roku w warszawskim kinie "Victoria" odbyła się premiera komedii "Włóczęgi" Michała Waszyńskiego. Był to jeden z trzech filmów, w których zagrał sławny duet Szczepcio i Tońcio. 
rozwiń zwiń