Historia

Armia Polska we Francji. Początek szlaku polskich żołnierzy na Zachodzie

Ostatnia aktualizacja: 04.01.2024 06:00
- Rząd Polski na wychodźstwie miał dwa główne zadania polityczne - miał pilnować interesów polskich na arenie międzynarodowej i tworzyć wojsko - mówił prof. Paweł Wieczorkiewicz, historyk.
Generał Sikorski wśród żołnierzy we Francji, źr. Walentyna Korpalska Władysław Eugeniusz Sikorski : biografia polityczna Wrocław 1981Wikimedia Commonsdp
Generał Sikorski wśród żołnierzy we Francji, źr. Walentyna Korpalska "Władysław Eugeniusz Sikorski : biografia polityczna" Wrocław 1981/Wikimedia Commons/dp

4 stycznia 1940 roku podpisana została umowa między rządami Polski i Francji, dzięki której powołano do życia Armię Polską we Francji.

Obóz "Koczkodan"

Armia

Na zdjęciu: Armia Polska we Francji: Żołnierze w obozie ćwiczebnym Coetquidan podczas odpoczynku. Widać karabiny Berthier wz. 1907/15. Polskim ochotnikom wydano przestarzały, pochodzący z I wojny światowej, sprzęt. źr. Wikimedia Commons/dp

Umowa była zwieńczeniem dotychczasowych starań o utworzenie Polskich Sił Zbrojnych na francuskiej ziemi. Działania mające na celu sformowanie polskich jednostek nad Sekwaną podejmowano już 9 września 1939 roku. W myśl tej umowy miała powstać polska dywizja złożona z rodaków przebywających we Francji, USA i krajach Beneluksu.

ZOBACZ SERWIS POLSKIEGO RADIA WRZESIEŃ 1939

- Zaczynano we wrześniu od ochotników, których zgłosiło się we Francji ok. 19 tysięcy – mówił prof. płk Witold Biegański w audycji z cyklu "Dialogi historyczne".

Oddziały zaczęto formować w Camp de Coëtquidan, który Polacy, ze względu na trudną do wymówienia nazwę, szybko przemianowali na "Koczkodan". Szeregi ochotników zasilili żołnierze, którzy przedostali się do Francji przez Węgry i Rumunię po klęsce wojny obronnej.

W 1940 roku Wojsko Polskie we Francji stanowiło już pokaźną siłę. W jego skład wchodziły 4 dywizje (dwie gotowe do walki), brygada zmotoryzowana (pod dowództwem gen. Maczka), dwie samodzielne brygady, jednostek lotniczych i Marynarki Wojennej. - Wojsko Polskie we Francji liczyło około 85 tysięcy żołnierzy - mówił prof. płk Witold Biegański.


Posłuchaj
13:33 polskie siły zbrojne na zachodzie 1.mp3 Dyskusja Jerzego Gruma z prof. płk. Witoldem Biegańskim na temat Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w audycji z cyklu "Dialogi historyczne". (PR, 25.09.1988)

 

Brygady specjalnego przeznaczenia

Owe dwie samodzielne brygady - Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich i Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich - były formowane z myślą o specjalnym przeznaczeniu. Na przełomie 1939 i 1940 roku, w związku z agresją ZSRR na Finlandię, na Zachodzie powstała koncepcja ataku na Związek Radziecki - ówczesnego sojusznika Hitlera.

Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny

- Stąd pomysł, aby wczesną wiosną 1940 roku wysłać korpus ekspedycyjny do Finlandii i zaatakować Związek Sowiecki także od południa, od strony Baku – wyjaśniał prof. Paweł Wieczorkiewicz. - W obu tych wyprawach mieli brać udział Polacy. Po to organizowano Brygadę Strzelców Podhalańskich, która miała się bić na froncie fińskim, po to organizowano Brygadę Strzelców Karpackich, która miała prawdopodobnie walczyć w okolicach Baku.


Posłuchaj
05:49 historia polski (348) - xx wiek.mp3 Felieton prof. Pawła Wieczorkiewicza dotyczący okoliczności powstania Armii Polskiej we Francji w audycji z cyklu "Historia Polski" Andrzeja Sowy. (PR, 21.09.2004)

 

Taka operacja byłaby korzystna dla sprawy polskiej, gdyż potwierdzałaby stan wojny aliantów z ZSRR. Niestety z planów inwazji na Związek Radziecki nic nie wyszło.

Upadek Francji i ewakuacja

Gdy III Rzesza zaatakowała Francję 10 maja 1940 roku, Wojsko Polskie przystąpiło do obrony ziem sojusznika. Większość operacji, w których żołnierze polscy brali udział w trakcie trwającej ponad miesiąc kampanii, polegała na osłanianiu odwrotu wojsk francuskich.

Dzieje Wojska Polskiego we Francji zakończył upadek tejże w czerwcu 1940 roku. - Sikorski, zupełnie niezorientowany w przebiegu kampanii, pakował wojsko na front, podczas gdy należało za wszelką cenę dążyć do wywiezienia go do Wielkiej Brytanii - uważał prof. Paweł Wieczorkiewicz.


Posłuchaj
06:15 historia polski (349).mp3 Felieton prof. Pawła Wieczorkiewicza dotyczący ewakuacji Armii Polskiej do Wielkiej Brytanii w audycji z cyklu "Historia Polski" Andrzeja Sowy. (PR, 22.09.2004)

 

To jednak nie oznaczało zakończenia walk polskiego żołnierza na frontach II wojny światowej. Do Wielkiej Brytanii ewakuowano 27 tysięcy Polaków. Deklaracja Sikorskiego złożona przed Churchillem, że Polacy będą bronić Wielkiej Brytanii, załagodziła tendencje kapitulacyjne, dotąd silne wśród Brytyjczyków.

/

Na zdjęciu: Winston Churchill podczas przeglądu polskich wojsk, pierwszy z lewej - gen. Władysław Sikorski, źr. Wikimedia Commons/dp

Cichociemni-zobacz serwis specjalny

O dziejach żołnierza polskiego na zachodzie mówią prof. płk Witold Biegański i prof. Paweł Wieczorkiewicz - posłuchaj audycji.

bm

Czytaj także

Philippe Pétain – bohater czy zdrajca?

Ostatnia aktualizacja: 26.04.2022 05:35
– Dla mnie nie ulega wątpliwości, że gdyby umarł przed wybuchem II wojny światowej, dziś byłby bohaterem narodowym – stwierdził historyk, profesor Jerzy Eisler, oceniając postać byłego marszałka Francji.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bitwa o Narwik - pierwsze zwycięstwo aliantów

Ostatnia aktualizacja: 28.05.2023 05:55
W nocy z 27 na 28 maja 1940 roku, z udziałem polskiej Brygady Strzelców Podhalańskich, alianci odbili Niemcom norweski port Narwik. Był to pierwszy triumf aliantów w wojnie z III Rzeszą.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zdobycie Tobruku. Polacy w libijskich piaskach

Ostatnia aktualizacja: 12.11.2022 05:40
12 listopada 1942 roku brytyjskie wojska zdobyły Tobruk. Wojska alianckie, z udziałem polskiej Brygady Strzelców Karpackich, pokonały niemieckie oddziały Africa Corps pod dowództwem gen. Rommla.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Srebrna brygada". Jak komunistyczne władze odebrały obywatelstwo oficerom PSZ na Zachodzie

Ostatnia aktualizacja: 26.09.2023 06:00
Przez sześć lat wyżsi oficerowie Polskich Sił Zbrojnych walczyli poza okupowaną ojczyzną. Wywiązywali się z sojuszniczych obowiązków i podtrzymywali na duchu podwładnych. Nagrodą było dla nich odsądzenie od czci i wiary przez władców komunistycznej Polski i nisko płatna praca w charakterze magazyniera, kelnera, windziarza na obczyźnie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Z Francji, Szwajcarii, a nawet Turcji. Pośmiertne peregrynacje wybitnych Polaków

Ostatnia aktualizacja: 04.07.2022 05:39
4 lipca 1890 roku pochowano na Wawelu sprowadzone z Paryża szczątki Adama Mickiewicza. Jak pokazała historia, nie był to jedyny przypadek, gdy Rzeczpospolita zabiegała o przetransportowanie prochów wielkiego Polaka do ojczyzny. W ciągu ostatnich dwustu lat miało miejsce kilkanaście takich sytuacji. Oto opowieści o niektórych z nich. 
rozwiń zwiń