Moment, na który wszyscy czekali

- Tak, widziałem podpisanie kapitulacji. Widziałem, jak niemieccy dowódcy wojskowi oficjalnie wyrazili zgodę na bezwarunkową kapitulację po klęsce, jaką siły zbrojne Rzeszy poniosły na lądzie, morzu i w powietrzu. Generał Jodl podpisał akt kapitulacji spokojnie, na zimno, jakby to był zwykły kontrakt handlowy. Obecni byli liczni przedstawiciele prasy i fotoreporterzy. Co chwila błyskały flesze, co nadawało temu momentowi specjalny charakter. Nie była to zwykła kapitulacja militarna: było to coś znacznie ważniejszego. Alianci uwalniali Europę od cierpień i nieszczęścia okupacji. Przywracali jej wolność – relacjonował korespondent BBC.

Akt podpisany 7 maja 1945 roku mówił o zaprzestaniu wszystkich działań morskich, lądowych i powietrznych prowadzonych przez siły niemieckie. Pod dokumentem podpisy złożył szef sztabu Naczelnego Dowództwa Wermachtu i przedstawiciel naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych generał-pułkownik Alfred Jodl, major Wilhelm Oxenius – przedstawiciel Naczelnego Dowództwa Lotnictwa – oraz reprezentant Naczelnego Dowództwa Marynarki Wojennej admirał Hans-Georg von Friedeburg. 

Siły alianckie reprezentowali: Amerykanin generał Walter Bedell Smith z Naczelnego Dowództwa Alianckich Sił Ekspedycyjnych oraz generał-major Iwan Susłoparow z sowieckiej Stawki Najwyższego Naczelnego Dowództwa. W spotkaniu wziął również udział generał korpusu armii Francois Sevez reprezentujący Francję. Co ciekawe, mimo iż był gospodarzem wydarzenia, to pełnił jedynie rolę obserwatora, a nie uczestnika zdarzeń.

Kapitulacja z 7 maja jest określana, jako "wstępna", ponieważ Józef Stalin kategorycznie zażądał podpisanie 8 maja drugiej, ostatecznej kapitulacji. 

Początek końca III Rzeszy

- W styczniu 1945 roku nastąpił moment, gdy okazało się, że los państwa niemieckiego w Europie jest policzony. Wielka ofensywa radziecka rozpoczęta 12 stycznia 1945 roku szła jak burza w stronę Berlina. Wojna weszła w decydującą, końcową fazę. Wszystkich nurtowało jedno pytanie: "Kiedy to się skończy?" – tłumaczył historyk wojskowości profesor Tadeusz Panecki.

Celem operacji sowieckiej było wyparcie Niemców z terenów Polski i przeniesienie frontu na ziemie III Rzeszy. Rosyjscy dowódcy planowali błyskawiczne uderzenie oraz zdobycie Berlina w nie więcej niż 60 dni. Projektu nie dało się wcielić w życie z dwóch powodów: po pierwsze wojska niemieckie stawiały zacięty opór, a po drugie ofensywa została – w związku z zabiegami wojsk alianckich zmagających się z armią III Rzeszy w Ardenach – znacząco przyśpieszona.

12 stycznia Armia Czerwona licząca ponad dwa miliony żołnierzy przekroczyła linię frontu usadowioną na Wiśle oraz Narwi i zaczęła przeć naprzód. Sowieci mieli przewagę liczebną i z łatwością oskrzydlali zgrupowania przeciwnika, odcinając go od dostaw jedzenia, broni i amunicji. Długie i wyniszczające oblężenia miast nie były konieczne, ponieważ miejskie ośrodki szybko poddawały się pod rosyjskim naporem. Kielce zostały zdobyte 15 stycznia, Radom i Częstochowa 16, Warszawa 17, a Kraków i Łódź 18 oraz 19. W ostatnim tygodniu miesiąca Armia Czerwona dotarła do Poznania i niedługo później zaczęła forsować linię Odry.

Szczególnie zaciekle Niemcy bronili się na swoich terenach. Zmęczeni i sfrustrowani żołnierze rosyjscy odpowiadali brutalnymi atakami na ludność cywilną, gwałtami i grabieżami. Wojska radzieckie wciąż jednak posuwały się w stronę stolicy III Rzeszy – dotarły tam już w połowie kwietnia.

O samobójstwie austriackiego wąsacza

Tak zwana "Operacja berlińska" rozpoczęła się 16 kwietnia i trwała aż do kapitulacji miasta 2 maja 1945 roku. Sowieci zaatakowali z trzech stron – oddziały 1. Frontu Białoruskiego pod dowództwem marszałka Gieorgija Żukowa uderzyły na centrum Berlina, 1. Front Ukraiński marszałka Iwana Koniewa osłaniał południowe rejony miasta, a północne 2. Front Białoruski pod dowództwem marszałka Konstantego Rokossowskiego. W ten sposób Rosjanie odcięli Niemców od wsparcia, które było masowo ściągane do stolicy ze wszystkich frontów. Armia Czerwona górowała nad nazistami zarówno liczebnie, jak i pod względem ilości i jakości sprzętu wojskowego. Zdobycie miasta było tylko kwestią czasu.

I tak 30 kwietnia 1945 roku doszło do wydarzenia, które przesądziło o załamaniu się defensywy niemieckiej.

- Podaje się do wiadomości, że dziś po południu w swojej kwaterze dowódcy w kancelarii Rzeszy nasz wódz Adolf Hitler padł za Niemcy – ogłaszano przez radio.

Samobójstwo przywódcy niemieckiego było symbolem klęski III Rzeszy. Jeszcze tego samego dnia flaga radziecka zawisła nad Reichstagiem. Opór stawiały jeszcze tylko nieliczne oddziały ufortyfikowane w twierdzy Spandau i w gmachu Kancelarii Rzeszy, jednak i one zrezygnowały z walki kolejno 1 i 2 maja. Niedługo później generał Helmut Weidling podpisał rozkaz kapitulacji wszystkich jednostek garnizonu berlińskiego. Miasto zostało zdobyte, a niedługo później oficjalnie zakończyła się II wojna światowa.

Jb

Bibliografia:
1. Renata Chrzanowska, 70 lat temu rozpoczęła się operacja berlińska, dzieje.pl, https://dzieje.pl/aktualnosci/70-lat-temu rozpoczela-sie-operacja-berlinska.
2. 70 lat temu rozpoczęła się ofensywa styczniowa Armii Czerwonej, dzieje.pl, https://dzieje.pl/aktualnosci/70-lat-temu-rozpoczela-sie-ofensywa-styczniowa-armii-czerwonej

Aktion Reinhardt

22 lipca 1942 roku wyruszył pierwszy transport z ponad 6. tysiącami Żydów. Do września, w ramach tzw. Aktion Reinhardt, do Treblinki z getta warszawskiego trafiło około 300 tysięcy Żydów.

19 lipca 1942 roku, Himmler nakazał zakończenie "likwidacji" ludności żydowskiej do końca roku. Trzy dni później, 22 lipca, na zwołanym o 10. rano posiedzeniu Rady Żydowskiej, pełnomocnik Einsatz Reinhardt, osławiony Herman Hoefle, przedstawił szczegółowe rozporządzenia wykonawcze dotyczące "przesiedlenia na wschód".

Punktem zbornym był plac leżący w sąsiedztwie Dworca Gdańskiego, przylegający do ulic Stawki, Niskiej i Zamenhofa, służący dotąd jako "korytarz" między gettem a dzielnicą aryjską. Miejsce to stało się "placem przeładunkowym" - Umschlagplatz. Pierwszego dnia akcji spędzono tam, wtłoczono do wagonów i wywieziono do Treblinki 6250, a następnego dnia 7300 ludzi. Przewodniczący Rady Żydowskiej Adam Czerniaków popełnił samobójstwo. W liście do Zarządu Gminy tak tłumaczył ten krok: "Postanowiłem odejść. (...) Jestem bezsilny, serce pęka mi z żalu. Dłużej znieść tego nie mogę. Mój czyn wykaże prawdę i może naprowadzi na właściwą drogę działania".
Nie tylko Warszawa

Deportacje z Warszawy przebiegały równolegle z deportacjami z innych miast i dzielnic kraju. Tam, gdzie getta były mniejsze, likwidowano je w ciągu jednego lub dwu dni. Getto warszawskie zostało ostatecznie zlikwidowane i zrównane z ziemią 16 maja 1943 roku.

Nie tylko Warszawa

Niemieccy okupanci po zdławieniu powstania w getcie wysadzili w powietrze Wielką Synagogę przy ulicy Tłomackie. Później na terenie getta Niemcy przeprowadzali masowe egzekucje mieszkańców Warszawy - polskich więźniów politycznych oraz Żydów schwytanych po "aryjskiej stronie". Od lata 1943 roku w okolicach ulicy Gęsiej funkcjonował niemiecki obóz koncentracyjny - Konzentrationslager Warschau.

Według źródeł niemieckich, do Treblinki wywieziono z Warszawy ponad 253 tysiące Żydów, według szacunków żydowskich - około 300 tysięcy. Na terenie getta pozostało kilkadziesiąt tysięcy Żydów. Zorganizowano tam obóz pracy składający się z kilku wydzielonych i odizolowanych od siebie enklaw, pomiędzy którymi rozciągały się wyludnione dzielnice. W całej Generalnej Guberni pod koniec 1942 roku w gettach i obozach pracy przebywało już tylko 300 tysięcy Żydów, a na ziemiach włączonych do Rzeszy 235 tysięcy, nie licząc ukrywających się. W 1943 roku likwidowano ostatnie getta, w tym warszawskie.

Powstanie w getcie - zobacz serwis historyczny

Treblinka

Obóz koncentracyjny w Treblince nad Bugiem powstał w 1942 roku obok istniejącego już karnego obozu pracy. Służył hitlerowcom do realizacji planów eksterminacji narodu żydowskiego w Europie. Codziennie trafiały tam transporty z Polski oraz innych krajów europejskich - Austrii, Belgii, Czechosłowacji, Francji, Jugosławii, Niemiec i Związku Radzieckiego. Obóz w Treblince funkcjonował do listopada 1943 roku. W ciągu kilkunastu miesięcy zginęło w nim ponad 800 tysięcy ludzi. W sierpniu 1943 roku wybuchł tu zbrojny bunt więźniów, którym udało się zabić prawie stu hitlerowców. Zginęło wówczas blisko 800 więźniów, a 200 zbiegło.

Pierwsze getto na terenie okupowanej Polski powstało już 8 października 1939 roku w Piotrkowie Trybunalskim. Getto warszawskie zostało utworzone przez okupacyjne władze hitlerowskie 2 października 1940. W tym dniu szef dystryktu Fischer podpisał oficjalne zarządzenie o utworzeniu getta wraz z załącznikiem wymieniającym ulice graniczne "dzielnicy żydowskiej". Do marca 1941 roku Niemcy stłoczyli na jej terenie 460 tys. osób.

im

Przejmowanie żydowskich firm, niewolnicza praca i produkcja broni dla niemieckich nazistów - to tylko przykłady tego, jak bogaciły się rodziny niemieckich przemysłowców.

W roku 1946 Guenther Quandt – założyciel najbardziej kultowego niemieckiego imperium przemysłowego i protoplasta dynastii, która do dzisiaj kontroluje firmę BMW – został aresztowany pod zarzutem kolaboracji z nazistami. Quandt twierdził przed sądem, że do wstąpienia do NSDAP zmusił go jego arcyrywal, minister propagandy Joseph Goebbels. Zapadł wyrok uniewinniający. Jednakże biznesmen kłamał - czytamy w opisie publikacji.

Pokolenia spadkobierców Quandta, a także spadkobierców innych niemieckich miliarderów wzbogaciły się dzięki nazistom jeszcze bardziej, podczas gdy ich rozrachunek z mroczną przeszłością należało (w najlepszym razie) uznać za niekompletny - opisuje autor "Nazistowskich miliarderów".

Potworne dziedzictwo dynastii

Wiele tych osób dalej kontroluje sporą część światowej gospodarki jako właściciele powszechnie znanych, dostępnych na całym globie marek. Potworne dziedzictwo dynastii, które dominowały w takich przedsiębiorstwach jak Daimler-Benz, współzakładały firmę Allianz i nadal zarządzają spółkami Porsche, Volkswagen czy BMW długo ukrywano przed opinią publiczną, aż dotąd - ujawnia publikacja.

Książka Davida de Jonga, opisuje prawdziwą historię gromadzenia przez najbogatsze niemieckie dynastie biznesowe szemranych pieniędzy i władzy dzięki uczestnictwu w potwornościach Trzeciej Rzeszy. Korzystając z bogatych, niewykorzystywanych dotąd źródeł, de Jong pokazuje przejmowanie przez niemieckich magnatów finansowych spółek żydowskich, ich starania o niewolniczą siłę roboczą oraz intensyfikację produkcji broni na potrzeby hitlerowskiej armii w okresie, gdy płonęła prawie cała Europa.

Czytaj także:

• W czasie wojny BMW wykorzystywało niewolniczą pracę więźniów

Co jednak najbardziej szokujące, autor ujawnia polityczny oportunizm Stanów Zjednoczonych, dzięki któremu nazistowscy miliarderzy mogli uniknąć konsekwencji swoich zbrodni i ukryć krew, która po dziś dzień plami tuzy niemieckiej i światowej gospodarki.

Tego nigdy nie zrobisz po przeczytaniu tej książki

"Po przeczytaniu tej książki już nigdy nie zasiądziesz za kierownicą Volkswagena, nie ubezpieczysz domu w Allianz ani nie sięgniesz po pizzę Dr. Oetkera w supermarkecie bez mdłości i niepokoju" - napisał w recenzji książki brytyjski dziennik "The Daily Telegraph".

- Zainteresowałem się tym tematem podczas mojej pracy w Bloomberg News w Nowym Jorku w 2011 r. – powiedział PAP autor książki, która stała się międzynarodowym bestsellerem. Pozytywne recenzje "Nazistowskich miliarderów" ukazały się na całym świecie m.in. w amerykańskich dziennikach "The New York Times" i "Wall Street Journal". Prawa do pozycji wydanej przez giganta wydawniczego HarperCollins, sprzedano już w 17 wersjach językowych, na 26 kwietnia zaplanowana jest jej polska premiera.

Udział w zbrodniach i związki z nazistami

Autor wyjaśnia, że podczas pracy dla Bloomberga opisywał historie, które często opowiadały o splocie świata finansów i powiązań rodzinnych. - To co mnie uderzyło, że firmy takie jak BMW czy Porsche, a przede wszystkim kontrolujące je rodziny, celebrowały podczas przeróżnych gal biznesu, nagród prasowych itp. biznesowe dziedzictwo swoich przodków – ojców i dziadków, ale nawet nie wspominały o ich udziale w zbrodniach i ich związkach z nazistami – mówi De Jong.

W swojej książce opisuje on historię pięciu niemieckich rodzin, które wzbogaciły się dzięki współpracy z nazistami - Quandt, Flick, Von Finck, Porsche-Piëch i Oetker. - Wybrałem rodziny, które ciągle należą do najbogatszych i najbardziej wpływowych rodów w Niemczech – podkreśla autor. De Jong opisuje sposoby jak budowały one fortuny współpracując z nazistami m.in. przy produkcji broni na dużą skalę, wykupowaniu żydowskich przedsiębiorstw oraz poprzez pracę robotników przymusowych.

Oportunizm aliantów

Autor zauważa, że dla USA i Wielkiej Brytanii Trzecia Rzesza po wojnie była już przeszłością, a rosnąca siła Związku Radzieckiego i Bloku Wschodniego była realnym niebezpieczeństwem, dlatego potrzebowały one silnych Niemiec, z silną gospodarką. To jego zdaniem tłumaczy brak poważnych rozliczeń "nazistowskich miliarderów", którzy wyszli z II wojny światowej bez poważniejszych konsekwencji.

- Większość tych rodzin charakteryzowała się chciwością i prawdopodobnie robiłyby one interesy w każdym systemie, gdyż były one zainteresowane wyłącznie rozwijaniem swoich interesów, potęgi oraz fortun – twierdzi dziennikarz, który jest obecnie korespondentem holenderskiego dziennika "Financieele Dagblad" na Bliskim Wschodzie.

pg,pap