Jak Popiela myszy zjadły - ile jest prawdy w tej legendzie?

Ostatnia aktualizacja: 19.09.2020 15:30
Legendę o Popielu i jego tragicznym końcu znamy od dziecka. Opowieść łączy go z Kruszwicą, leżącą nad jeziorem Gopło, ale słynną Mysią Wieżę zbudowano tam dopiero za Kazimierza Wielkiego. 
Zdj. ilustracyjne
Zdj. ilustracyjneFoto: Shutterstock/tomertu
Pixabay egipt, piramidy 1200.jpg
Menu starożytnych - co jadali Egipcjanie?

- Szansa na to, że Popiel kiedykolwiek istniał i żył jest, ale jako naukowcy musimy się trzymać faktów, a z faktami jest różnie - mówi profesor Przemysław Urbańczyk z Instytutu Archeologii UKSW. - Mamy piękną legendę, którą zna każde dziecko, jak dynasta Piastów zaczęła rządzić Polską i Polakami, a inną kwestią jest to, na ile to jest prawdziwe - dodaje. 


Posłuchaj
12:13 czwórka zaklinacze czasu 19.09.2020.mp3 O legendzie o Popielu, którego myszy zjadły opowiada prof. Przemysław Urbańczyk (Zaklinacze czasu/Czwórka)

 

Profesor Urbańczyk podkreśla, że w legendzie naukowcy odnajdują różne sfery. - Jedna to kwestia wątków narracyjnych tej opowieści, zapisanej po raz pierwszy przez naszego kronikarza Anonima Gala, cudzoziemca - mówi. - W tych watkach profesor Jacek Banaszkiewicz doszukał się pewnych elementów ogólnoindoeuropiejskich, które występują w różnych miejscach. To echo opowieści, które krążyły nie tylko po Europie, ale też funkcjonowały w innych miejscach na świecie. Ja się dopatrywałem sprawozdania z tego jak przejmowana była władza polityczna jednego rodu przez drugi ród, w skutek tego, że poprzedni władca nie spełniał oczekiwań jakie mieli jego poddani. Oni go obalili i wybrali innego lepszego - w tym przypadku syna Piasta Siemiowita, którego potomkiem był Mieszko I nasz pierwszy historyczny władca - wyjaśnia. 

Posłuchaj także:

Podania Gala Anonima to nie tylko zapis tej opowieści, ale też mnóstwo opisanych społecznych aspektów. Wiemy, że funkcjonowała rada, która doradzała władcy, opisane jest jedzenie, nadworne zwyczaje. Pojawiają się też tajemniczy wędrowcy, których pojawienie się w zapisie jest pewną legitymizacją chrześcijaństwa. - Legendę potem rozwijał Wincenty Kadłubek. Ten dał Mieszkowi I wielu wspaniałych przodków, którzy nawet walczyli z Aleksandrem Macedońskim - wyjaśnia profesor.  - Kolejny kronikarz, Jan Długosz wskazał, że to wszystko rozegrało się w Kruszwicy, gdzie dziś stoi Mysia Wieża, ale została ona zbudowana dopiero w XIV wieku. Gal Anonim opisywał akcję legendy w Gnieźnie - dodaje. 

Ciekawym wątkiem legendy są też myszy, które miały zjeść Popiela. - Taką opowieść znajdujemy też w innych miejscach świata, zjedzenie przez myszy, to kara, która spotyka złych ludzi - mówi rozmówca Anny Hardej. - Myszy prezentują jedna z plag biblijnych - dodaje. 

Profesor Przemysław Urbańczyk zwraca uwagę, że historia, podobnie jak dziennikarstwo potrzebuje co najmniej dwóch źródeł, by uznać coś za fakt. Niestety w przypadku legendy o Popielu, którego myszy zjadły pierwotnym i jedynym źródłem jest kronika Gala Anonima, a to trochę za mało. 

***

Tytuł audycji: Zaklinacze czasu

Prowadzi: Anna Hardej

Gość: prof. Przemysław Urbańczyk (archeologiem UKSW)

Data emisji: 19.09.2020

Godzina emisji: 14.08

pj

Zobacz więcej na temat: Czwórka legendy Anna Hardej
Czytaj także

Bestiariusz słowiański. Na tropie Licha i Szeptuchy

Ostatnia aktualizacja: 10.10.2016 11:30
Przez setki lat historii naszego kraju powstał olbrzymi, barwny i ludny świat polskich wierzeń ludowych. - Jeśli ktoś chciałby się dziś dowiedzieć, jak bronić się przed magią powinien wyruszyć na wschód Polski. Wiele słowiańskich rytuałów tam właśnie przetrwało - opowiada dr Jacek Konik.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Historia kawy. Po wiedeńsku, czyli rodem z Polski?

Ostatnia aktualizacja: 10.02.2018 09:47
Ojczyzną rośliny, dzięki której mamy kawę, jest Afryka. Stamtąd kawowe krzewy dotarły do Azji. W Europie zaś jako pierwszy kawę zaczął parzyć Polak, Jerzy Kulczycki.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Legendy. Jak powstały i co mówią o naszej kulturze?

Ostatnia aktualizacja: 04.06.2018 11:55
Ma je każdy naród i każda społeczność. Legendy przechowują historię, tradycję, życiową mądrość i wartości. Stoją na straży tożsamości i pozwalają trwać pokoleniom w poczuciu wspólnoty z tymi, którzy już odeszli.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Co łączy dom handlowy z potopem szwedzkim? Co robi Czarny Ninja w Warszawie?

Ostatnia aktualizacja: 09.09.2020 19:27
Któż nie zna opowieści o czarnej wołdze i Bazyliszku? To już historia. Współczesna Warszawa doczekała się nowych legend miejskich na miarę XXI wieku.
rozwiń zwiń