Historia

Z głową w chmurach - polscy pionierzy baloniarstwa

Ostatnia aktualizacja: 12.02.2024 05:45
Pierwsze pomiary meteorologiczne z kosza balonowego, pierwsza katastrofa lotnicza, z której aeronauta wyszedł cało, wreszcie: pierwszy skok ze spadochronem. Loty balonowe od początku istnienia cieszyły się niezwykłą popularnością nad Wisłą.
Fragment afisza z 1808 roku reklamujący lot balonowy Jordakiego Kuparentki z ulicy Foksal w Warszawie
Fragment afisza z 1808 roku reklamujący lot balonowy Jordakiego Kuparentki z ulicy Foksal w WarszawieFoto: Wikipedia/domena publiczna

240 lat temu, 12 lutego 1784 roku, nadworny chemik króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, Stanisław Okraszewski, wypuścił w powietrze pierwszy balon w Warszawie. Świadkiem tego wydarzenia był sam król.

Pięć lat później, 10 maja 1789 roku, w Warszawie na Nowym Świecie wzbił się w powietrze pierwszy balon z pasażerami na pokładzie. Próba miała miejsce dwa lata po pierwszym tego typu eksperymencie przeprowadzonym przez braci Montgolfier i miesiąc po pierwszym wzbiciu się w powietrze balonu na ziemiach polskich w Krakowie.

Smok nad Turcją

Choć i ten fakt nie zasługuje na palmę pierwszeństwa prób awiacyjnych w Polsce. Tę datować należy na wiek XVII, a konkretnie lata panowania Władysława IV Wazy, kiedy wynalazca Tytus Liwiusz Burattini zaprezentował dworowi królewskiemu model maszyny latającej w kształcie smoka o trzech parach ruchomych skrzydeł i z balonem na plecach. Pełnowymiarowy odpowiednik modelu miał służyć do transportu wojska pod mury Istambułu. Rzeczpospolita toczyła wówczas wojnę z Turcją. Testy nie wyszły jednak nigdy poza fazę pokazu modelu.

Na wzbicie się w powietrze załogowego balonu w Polsce trzeba było czekać do 10 maja 1789 roku. Podniebną podróż odbył wtedy Jean-Pierre Blanchard. Wystartował z ulicy Foksal.

- Chodziło mu o to, żeby udowodnić, że stworzenia mogą przeżyć kilkaset metrów nad ziemią - mówił dr Robert Gawkowski w audycji Doroty Truszczak z cyklu "Naukowy zawrót głowy". - W komitywie z Blanchardem był sławny pisarz i podróżnik Jan Potocki, który zresztą sam latał na niewielkich wysokościach.

Latający Mołdawianin

Autora "Pamiętnika znalezionego w Saragossie" można zatem uznać za pierwszego polskiego aeronautę. Inną "gwiazdą" warszawskiego baloniarstwa był Jordaki Kuparentko, który przybył na ziemie polskie z Mołdawii. Jordaki znalazł się w Księdze rekordów Guinnessa jako wynalazca spadochronu oraz pierwszy człowiek na świecie, który przeżył katastrofę lotniczą.


Posłuchaj
10:37 historia z indeksem w tle___v2014009871_tr_0-0_1199465023411f75[00].mp3 O historii aeronautyki w Polsce z dr. Robertem Gawkowskim rozmawia Dorota Truszczak w audycji z cyklu "Naukowy zawrót głowy". (PR, 2.12.2014)

 

Rozpalanie wyobraźni

Nowy wynalazek rozbudził wyobraźnię nie tylko konstruktorów i naukowców, ale także literatów. Już rok po pierwszym polskim locie balonowym ukazała się powieść Michała Dymitra Krajewskiego "Wojciech Zdarzyński życie i przypadki swoje opisujący", która przedstawiała podróż na Księżyc odbytą właśnie balonem. Po podobny motyw sięgnął Teodor Tripplin.

Tradycje polskiego baloniarstwa są bardzo silne. Przed II wojną światową znajdowaliśmy się w elitarnym gronie trzech państw - obok Belgii i USA - które zdobyły Puchar Gordona Bennetta na własność.

bm


Zobacz więcej na temat: HISTORIA lotnictwo POLSKA
Czytaj także

Dywizjon 303. Bohaterzy bitwy o Anglię

Ostatnia aktualizacja: 02.08.2023 05:50
2 sierpnia 1940 roku sformowano Dywizjon 303. Podczas bitwy o Wielką Brytanię zestrzelił on 110 niemieckich samolotów - najwięcej spośród dywizjonów myśliwskich biorących udział w walkach.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan Zumbach. As myśliwski, przemytnik i najemnik

Ostatnia aktualizacja: 03.01.2024 05:55
As myśliwski Dywizjonu 303, jeden z bohaterów bitwy o Anglię. Po wojnie wiódł niespokojny żywot. Zajmował się przemytem, był najemnikiem w Afryce, prowadził dyskotekę i restaurację. 3 stycznia 1986 roku zmarł Jan Zumbach ps. Kaczor Donald, Johan.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stanisław Skarżyński - legenda wśród pilotów

Ostatnia aktualizacja: 26.06.2022 05:50
Jako pierwszy Polak pokonał Atlantyk. W rekordowym czasie obleciał Afrykę. Brał też udział w powietrznych starciach II wojny światowej, stając się wizytówką polskiego lotnictwa. Zginął na Morzu Północnym 26 czerwca 1942 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Żwirko i Wigura. Tragiczna śmierć asów polskiego lotnictwa

Ostatnia aktualizacja: 11.09.2023 05:46
Pilot i konstruktor, dwaj słynni pasjonaci lotnictwa, zwycięzcy międzynarodowych zawodów. Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura zginęli 11 września 1932 roku w katastrofie lotniczej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan Nagórski. Prekursor lotów arktycznych, który przez czterdzieści lat był martwym Rosjaninem

Ostatnia aktualizacja: 08.02.2024 05:55
136 lat temu urodził się Jan Nagórski - inżynier, carski oficer i pierwszy lotnik arktyczny. Niezwykle odważny i uzdolniony polski pilot w czasie I wojny światowej został uznany za zmarłego, o czym dowiedział się przypadkiem w połowie lat 50. XX wieku. 
rozwiń zwiń