Brama cesarza Nerona w Kolonii

Podczas prac nad budową metra w Kolonii archeolodzy odkryli kompletną rzymską bramę miejską.

Podczas prac nad budową metra w Kolonii archeolodzy odkryli kompletną rzymską bramę miejską wraz z towarzyszącym jej 11-metrowym fragmentem muru. Odkrycie to przypomina o rzymskiej historii miasta, które jest obecnie czwartym co do wielkości ośrodkiem miejskim Niemiec.

Kolonia - widok na katedrę. Źr. Wikipedia.Historia Kolonii rozpoczęła się w 39 r. p.n.e., gdy germańskie plemię Ubiów zamieszkujące prawy brzeg Renu porozumiało się z Markiem Wipsaniuszem Agrypą, bliskim współpracownikiem Oktawiana Augusta, późniejszego pierwszego cesarza Imperium Rzymskiego. Na mocy porozumienia Ubiowie zostali przesiedleni na lewy brzeg Renu, gdzie założyli swoją stolicę, zwaną Oppidum Ubiorum (osiedle Ubiów), które było jednocześnie wojskową bazą Rzymian.

Ku czci Agrypiny

Historia rzymskiej Kolonii jest nierozerwalnie związana z jedną z najbarwniejszych żeńskich przedstawicielek dynastii julijsko-klaudyjskiej rządzącej Rzymem przez pierwsze kilkadziesiąt lat istnienia cesarstwa, a mianowicie z Agrypiną Młodszą. Była ona córką Germanika (ciotecznego wnuka cesarza Augusta i bratanka cesarza Tyberiusza) oraz Agrypiny Starszej (córki wyżej wspomnianego Agrypy). Urodziła się właśnie w Kolonii (wtedy jeszcze Oppidum Ubiorum), gdy jej ojciec Germanik stacjonował tu wraz z legionami w 15 r. n.e. Wiodła bujne życie będąc żoną lub kochanką kolejnych przedstawicieli najwyższych warstw rządzących Rzymu, w tym swoich krewnych z dynastii julijsko-klaudyjskiej. Jej synem z jednego z takich związków był późniejszy cesarz Neron. W 49 r. stała się żoną swojego własnego stryja, ówczesnego cesarza Klaudiusza. Na jej życzenie w 50 r. n.e. nadano mieście jej urodzin status kolonii, tj. miasta według prawa rzymskiego, które odtąd nazywało się Colonia Claudia Ara Agrippinensis (Kolonia Klaudyjska Ołtarza Agrypiny), skąd pochodzi jej współczesna nazwa.

To w Kolonii w roku 80 n.e. Rzymianie zbudowali najdłuższy akwedukt w swoim imperium, liczący około 95 km. Pobierając wodę z regionu Eifel, był w stanie dostarczyć 20 tysięcy metrów kwadratowych dziennie. Dziesięć lat później Kolonia stała się stolicą rzymskiej prowincji zwanej Germania Inferior, licząc 45 tys. mieszkańców. Rozwój tego miasta został zastopowany w III w. n.e., kiedy jego populacja spadła do ok. 20 tys. mieszkańców. Wkrótce kolejne najazdy plemion germańskich poważnie zagroziły miastu. W 260 r. n.e. jeden z lokalnych gubernatorów rzymskich, Postumus, okrzyknął się cesarzem i założył niezależne Cesarstwo Galijskie obejmujące rzymskie Hiszpanię, Galię i Germanię ze stolicą w Kolonii. Cesarze galijscy powstrzymywali napierające germańskie plemiona Alamanów i Franków. W 273 r. n.e terytoria cesarstwa galijskiego odzyskał cesarz rzymski Aurelian. Z kolei w 310 r. cesarz Konstantyn zbudował opodal Kolonii most przechodzący przez Ren (w obecnej dzielnicy Kolonii, Deutz). W 355 r. n.e. Colonia Agrippina padła łupem Alamanów, ale już  parę miesięcy później odzyskał ją cesarz Julian. Rok 455 r. n.e. wyznacza koniec panowania rzymskiego w tym rejonie. Rzymianie ostatecznie utracili Kolonię, która została zdobyta przez Franków Salickich, stając się ich miastem stołecznym.

Rzymskie mury

Ostatnio odkryta brama miejska została najprawdopodobniej zbudowana w Kolonii dzięki subsydiom pochodzącym od rzymskiego cesarza Nerona (panował w latach 54-68 n.e.). Odkopano ją w czasie prac nad nową linią metra. Brama ta, znaleziona kompletna wraz z 11-metrowym murem, była wejściem, przez które dostarczano różnorakie towary do rzymskiego miasta z jego portu rzecznego, znajdującego się na zewnątrz murów miejskich, nad Renem. Mocny rzymski mur chronił Kolonię przez jeszcze przez 1000 lat po jego zbudowaniu.

Archeolodzy łączą postać Nerona z budową bramy opierając się na fakcie wybudowania muru w drugiej połowie I w. n.e. oraz na potencjalnych kosztach budowy, którym samo miasto prawdopodobnie by nie sprostało. Ze względu na to, że matka Nerona, Agrypina Młodsza, urodziła się w Kolonii, badacze uważają, że sam cesarz też mógł mieć sentyment dla tego miasta. Neron stał się cesarzem w wieku 16 lat. Przez pierwszy rok swego panowania był pod silnym wpływem swojej matki oraz kilku doradców. Jednak niedługo potem Agrypina straciła swe wpływy w pałacu cesarskim i została odesłana do swoich dóbr na południe Italii. Wtedy rozpoczął się jej konflikt z synem, a sama Agrypina wzięła udział w kilku próbach spisku przeciwko Neronowi. Sam cesarz także wielokrotnie nasyłał na swą matkę zabójców, jednakże udawało się jej przeżyć te próby zamachu. Ostatecznie Agrypina została zabita w 59 r., choć starożytni pisarze nie są zgodni co do tego, jak ostatecznie została uśmiercona.

W obliczu powyższych faktów, najbardziej prawdopodobne wydaje się, że bramę w Kolonii zbudowano na samym początku panowania cesarza, o ile rzeczywiście postawiono ją dzięki Neronowi. W okresie późnorzymskim mieszkańcy miasta zamurowali bramę z powodu obawy przed wojowniczymi plemionami Franków, używając do tego dowolnych kamieni, które mieli pod ręką, łącznie z nagrobkami. Zamknięcie to nie będzie usunięte i brama zostanie pozostawiona w stanie, jakim ją odkryto. Władze miasta przekazały 3 miliony euro na zabezpieczenie stanowiska, które znajdzie się pomiędzy linią metra pod nim i drogą ponad nim.

Jak dotychczas w Kolonii odkryto ruiny kamiennej wieży i murów z epoki rzymskiej, a także pozostałości rzymskiego nabrzeża, które było w tamtej odległej epoce ośrodkiem lokalnego handlu rzecznego. W grudniu 2007 roku odkryto koło Kolonii także resztki rzymskiej barki liczące sobie około 2 tysięcy lat. Nad brzegami Renu na głębokości 12 m znaleziono zagrzebaną w rzecznym mule część dna barki o powierzchni 8 m2, pochodząca z dębowego kadłuba wzmocnionego żelaznymi gwoździami. Odkrycia dokonano także w czasie budowy metra.

Oba odkrycia ukazują dwie różne oblicza starożytnej, rzymskiej Kolonii – osiedla wojskowego, będącego ważną bazą rzymskiej armii pilnującej granic imperium oraz tętniącego życiem centrum handlowego, skąd kupcy rzeczni docierali nawet nad Tamizę w ówczesnej rzymskiej Brytanii.

Tytus Mikołajczak