Historia

Borodino - wygrana, która doprowadziła do klęski

Ostatnia aktualizacja: 05.09.2023 05:50
- To jedna z ważniejszych bitew w dziejach Europy, świata, a także Polski - mówił na antenie Polskiego Radia prof. Paweł Wieczorkiewicz. - Starcie równie ważne jak Grunwald, a patrząc na skutki, może nawet ważniejsza.
Bitwa pod Borodino przedstawiona na obrazie przez francuskiego malarza Louisa Lejeunea. 1822 rok
Bitwa pod Borodino przedstawiona na obrazie przez francuskiego malarza Louisa Lejeune'a. 1822 rokFoto: Wikimedia commons/dp

5 września 1812 roku pod Borodino Wielka Armia Napoleona starła się z rosyjską, dowodzoną przez gen. Michaiła Kutuzowa. Zwycięstwo otworzyło francuskiemu cesarzowi drogę do Moskwy, ale jednocześnie stało się przyczyną późniejszej klęski.

Posłuchaj
27:55 Napoleon 26-06=2012.mp3 Prof. Jarosław Czubaty opowiada o kampanii Wielkiej Armii Naropoleona Bonapartego z 1812 roku w audycja Katarzyny Kobyleckiej z cyklu "Eureka" (PR, 26.06.2012)

Wojna z Rosją

Napoleon przystąpił do wojny z Rosją dopiero w momencie, kiedy dowiedział się, że istnieje rosyjski plan uderzenia na Europę Zachodnią, m.in. na Księstwo Warszawskie. "Jestem tu, aby raz na zawsze skończyć z tym barbarzyńskim kolosem Północy. Szpada została już dobyta. Trzeba ich zapędzić jak najdalej w ich lody, aby przez najbliższe 25 lat nie byli w stanie mieszać się w sprawy cywilizowanej Europy" - tak Napoleon argumentował swój atak na Rosję.

24 czerwca 1812 roku cesarz przekroczył Niemen i rozpoczął marsz na wschód; od Moskwy dzieliło go około 1000 km. Napoleon chciał jak najszybciej, jeszcze na terytorium Litwy, stoczyć walną bitwę z Rosjanami. Plany pokrzyżował mu dowódca armii rosyjskiej, feldmarszałek Michaił Kutuzow. Uznał on, że najlepszym sposobem pokonania armii Napoleona będzie tzw. "zasada spalonej ziemi" - polegała ona na nieustannym odwrocie i skutecznym unikaniu rozstrzygnięć wojennych.

Podobną taktykę w walce z Francuzami stosowali również dowódcy innych państw - Austrii i Prus. Nie mieli oni jednak w Europie takiej możliwości odwrotu co Kutuzow w Rosji, który mógł się cofać nawet do Uralu.

Borodino

Do walnego starcia doszło na przedpolach Moskwy, pod Borodino. Rosjanie byli do bitwy dobrze przygotowani. Głównodowodzący gen. Kutuzow wybrał dobre miejsce, podjął szereg dobrych decyzji, ale w samej walce nie miał szans. Mimo dużych strat, sięgających 60 tysięcy ludzi, udało mu się wycofać i uniknąć rozbicia wojsk. W starciu z Wielką Armią Napoleona był to sukces.

Posłuchaj
02:11 piękny i bestia, 16___odcinek 1_ biwa pod borodino (paweł wieczorkiewicz)___260_04_iii_tr_0-0_117908402e55bc9f[00].mp3 Bitwa pod Borodino - komentarz prof. Pawła Wieczorkiewicza w audycji z cyklu "Piękny i bestia" (PR, 6.09.2004)

- Napoleonowi zabrakło konsekwencji, by armię rosyjską zniszczyć - mówił prof. Paweł Wieczorkiewicz. - Zniszczenie armii rosyjskiej oznaczało koniec wojny. Pozostawienie niedobitków spowodowało, że uzupełnione rezerwami wojska zaczęły potem ścigać Francuzów podczas heroicznego, ale tragicznego odwrotu z Rosji.

Napoleon w Moskwie

14 września 1812, po prawie trzech miesiącach wyniszczającego marszu ku stolicy Rosji armia Bonapartego bez walki wkroczyła do Moskwy. Wkrótce po tym, w mieście wybuchły pożary; podpalacze działali z rozkazu moskiewskiego generała, gubernatora Fiodora Roztopczyna.

Mimo zajęcia Moskwy Napoleon zdawał sobie sprawę, że nie pokonał Rosji. Wielu historyków uważa, że to był olbrzymi błąd militarny cesarza. Spędził on ponad miesiąc w Moskwie, oczekując na reakcję cara Aleksandra I, na ofertę negocjacji pokojowych. Car znajdował się tymczasem w Sankt Petersburgu i nie miał zamiaru podejmować jakichkolwiek rozmów. To Rosjanie znaleźli się w lepszej sytuacji, ponieważ mimo dużych strat mieli lepsze szlaki zaopatrzeniowe.

Kiedy Bonaparte zorientował się, że jego plany nie mają szans na realizację, zadecydował o odwrocie. 19 października 1812 roku rozpoczął wycofywanie Wielkiej Armii trasą, którą wcześniej przeszła armia rosyjska - miejscowości były spalone i ogołocone z żywności. Tragiczne żniwo w czasie odwrotu zbierał mróz oraz wyniszczające choroby, które trapiły, nieprzygotowanych na tak surowe warunki klimatyczne, żołnierzy. Momentem zamykającym przegraną kampanię była zwycięska bitwa pod Berezyną. Francuzom udało się wymknąć Rosjanom.

Wyprawa Napoleona na Moskwę była początkiem końca jego dominacji w Europie. Z kampanii, która rozpoczęła się 24 czerwca 1812 roku, wróciło zaledwie 10 proc. żołnierzy Wielkiej Armii. Było to starcie o niesłychanej wadze, które na długo utrwaliło się w pamięci wielu pokoleń.

mk

Czytaj także

Napoleon dawał najwięcej

Ostatnia aktualizacja: 04.01.2012 09:00
- Nasz stosunek do Napoleona nacechowany jest zawiedzionym sentymentem. Pamiętajmy jednak, że nikt nie dawał nam większej szansy na odbudowę Królestwa Polskiego - mówił w Trójce historyk prof. Jarosław Czubaty.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Napoleon Bonaparte. "Tam, gdzie nie ma wolności, nie ma ani praw, ani obowiązków"

Ostatnia aktualizacja: 09.11.2023 05:40
- Pojawił się znikąd, z małej, niewiele znaczącej wyspy na Morzu Śródziemnym i błyskawicznie zaszedł na szczyty władzy – opisywała Napoleona Bonaparte Hanna Maria Giza na antenie Dwójki.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Ludzie wolni są braćmi" - tak brzmiało motto Legionów Polskich

Ostatnia aktualizacja: 09.01.2021 05:47
9 stycznia 1797 roku starania generała Jana Henryka Dąbrowskiego doprowadziły do powstania na terenie Włoch Legionów Polskich, formacji wojskowej, która miała walczyć o niepodległość Polski przy boku wojsk włoskich i francuskich, dowodzonych przez Napoleona Bonaparte.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Sto dni Napoleona

Ostatnia aktualizacja: 01.03.2021 05:35
"Będąc na wygnaniu, usłyszałem wasz głos i oto przybyłem pomimo przeszkód i niebezpieczeństw. Wasz generał, wyniesiony na tron z woli ludu i przez was ogłoszony cesarzem, znowu jest z wami. Przybywajcie pod jego rozkazy" – brzmiała proklamacja Napoleona po ucieczce z Elby.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Austerlitz. Bitwa trzech cesarzy

Ostatnia aktualizacja: 02.12.2023 05:35
2 grudnia 1805 roku rozegrała się bitwa pod Austerlitz. Armia Napoleona Bonaparte starła się ze sprzymierzonymi wojskami Rosji i Austrii. Sprzymierzeni mieli ponad 20 tysięcy żołnierzy przewagi nad Francuzami. Ta dysproporcja okazała się nieistotna. Wygrał geniusz Napoleona.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan Kozietulski. Dowódca słynnej szarży pod Somosierrą

Ostatnia aktualizacja: 03.02.2024 05:40
- Komendę nad szwadronem mającym tego dnia służbę przy cesarzu sprawował właśnie Kozietulski. To właśnie jemu przypadł w udziale zaszczyt poprowadzenie jednej z najgłośniejszych szarż w całej historii wojen w Europie – mówił na antenie Polskiego Radia prof. Andrzej Notkowski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Chmury nad Waterloo. Czy Napoleon przegrał z wulkanem?

Ostatnia aktualizacja: 18.06.2023 05:50
Jedna z najsłynniejszych porażek w dziejach Europy była wynikiem nie tylko błędów z przeszłości i złych decyzji podjętych w godzinie bitwy, lecz także kilku fatalnych zbiegów okoliczności. Napoleon być może wygrałby 18 czerwca 1815 roku, gdyby nie to, co zdarzyło się dwa miesiące wcześniej 11 tysięcy kilometrów od Waterloo.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wolne Miasto Gdańsk - nadbałtycka "republika" Napoleona

Ostatnia aktualizacja: 21.07.2023 05:40
21 lipca 1807 roku odbyła się uroczysta proklamacja Wolnego Miasta Gdańska. Jej powstanie było skutkiem zwycięskiej wojny Napoleona Bonaparte z Prusami. Tak zwana "gdańska republika" funkcjonowała zaledwie przez kilka lat i była całkowicie podporządkowana Francji.
rozwiń zwiń