Prof. Rosemarie Garland-Thomson: gapienie się pozwala oswoić sytuację

- Gapienie się to w pewnym sensie tworzenie relacji między ludźmi, wymiana, którą wytwarzamy poprzez nasze ciała, społeczna relacja - mówiła w Dwójce prof. Rosemarie Garland-Thomson, bioetyk, emerytowana profesor Uniwersytetu w Atlancie.

Gapienie się to jeden z ewolucyjnych mechanizmów adaptacyjnych

Foto: Pixabay

"I co się gapisz?" – to jedna z najczęściej spotykanych fraz, za pomocą której osoba obserwowana próbuje uwolnić się od natarczywego spojrzenia.

Nie zawsze jednak tak musi być. Gapienie się może bowiem prowadzić do nawiązania wartościowej relacji społecznej – przekonuje Rosemarie Garland-Thomson, bioetyk, emerytowana profesor Uniwersytetu w Atlancie.

Jej prace poświęcone niepełnosprawności uważane są za jedne z najważniejszych współczesnych tekstów poruszających tę problematykę. Punktem wyjścia są dla badaczki codzienne doświadczenia osób niepełnosprawnych. Ich odbiegające od normy ciała bardzo często stają się przedmiotem ciekawskich spojrzeń.

Gapienie się mechanizmem adaptacyjnym

Zazwyczaj gapienie się było opisywane jako naznaczające, piętnujące tę odmienność. Profesor Garland-Thomson całkowicie zmienia sposób myślenia o tym fenomenie. Powołuje się na badania neurobiologów, którzy uznają gapienie się za jeden z ewolucyjnych mechanizmów adaptacyjnych – to, co zaskakujące, dziwne, niecodzienne przyciąga wzrok, domagając się oceny, czy nie stanowi dla nas zagrożenia. - Nasze umysły są przyciągane w stronę tego, co jest nowe - podkreśliła badaczka. - Na widok nowego mózg zadaje pytanie: Co to jest? Co to oznacza dla mnie?

W tym sensie gap działa instynktownie, natomiast osoba będąca obiektem ciekawskich spojrzeń może przejąć inicjatywę, kształtując sytuację gapienia się w wybrany przez siebie sposób. - Ale mamy zasady tego, na co i jak patrzymy - zaznaczyła nasza rozmówczyni. - Żeby żyć w harmonii w społeczeństwie, potrzebujemy zbioru zasad. Jednak czasem impuls, żeby się gapić, jest zbyt silny.

Uzdolnieni do przyjmowania wzroku

Prof. Garland-Thomson postanowiła odwrócić społeczne myślenie o zawieszonym wzroku. - Chciałam stworzyć społeczną wiedzę, że ludzie, na których się gapimy, wiedzą, jak sobie poradzić z tą relacją. Są w tym bardzo uzdolnieni - tłumaczyła. - Ten, kto się gapi, jest zdziwionym, tym, który znajduje się w pułapce, w sytuacji nowej i dziwnej.

- Często osoby niepełnosprawne uznawane są za coś nieznanego - mówiła neurobiolog. - Te osoby uczą się jak radzić sobie z sytuacjami gapienia się, żeby otrzymać to, czego potrzebują, czego chcą.

Posłuchaj

28:12 Rozmowy po zmroku Dwójka 24 maj 2022 21_30_43.mp3 I co się gapisz? Prof. Rosemarie Garland-Thomson o spojrzeniu (Rozmowy po zmroku/Dwójka)

 

***

Tytuł audycji: Rozmowy po zmroku

Prowadził: Michał Nowak

Gość: prof. Rosemarie Garland-Thomson (bioetyczka, emerytowana profesor Uniwersytetu w Atlancie)

Data emisji: 24.05.2022

Godzina emisji: 21.30