Kto wysyłał pocztówki z piekła?

Ostatnia aktualizacja: 10.11.2015 09:42

Rozmowa z Pawłem Szypulskim, autorem książki "Pozdrowienia z Auschwitz", która ma szansę na ważną fotograficzną nagrodę.

Audio

13'14

Z Pawłem Szypulskim, autorem książki "Pozdrowienia z Auschwitz", rozmawia Aleksandra Łapkiewicz (Wybieram Dwójkę)
11'11

Jacek Wakar o teatralnych nowościach - "Mokradełku" w reż. Mikołaja Grabowskiego i "Krzyczcie, Chiny!" w reż. Pawła Łysaka (Wybieram Dwójkę)
13'15

Z Robertem Sulikiem, współautorem publikacji "Lista Grundmanna", rozmawia Grzegorz Chojnowski (Wybieram Dwójkę)
13'05

Z kuratorkami wystawy "Niemożliwość obecności" - Moniką Kozień-Świcą i Martą Miskowiec – rozmawia Justyna Nowicka (Wybieram Dwójkę)

Jedna z pocztówek, które Paweł Szypulski zamieścił w swojej książceFoto: Paweł Szypulski/materiały prasowe

Album nominowano do finału Paris Photo-Aperture Foundation PhotoBook Awards, najbardziej prestiżowego konkursu książek fotograficznych na świecie.

Ponadto w programie Jacek Wakar zrecenzował najnowsze premiery teatralne ("Mokradełko", reż. Mikołaj Grabowski, Teatr Nowym w Poznaniu; "Krzyczcie, Chiny!", reż. Paweł Łysak, Teatr Powszechny w Warszawie).

Porozmawialiśmy także o publikacji "Lista Grundmanna". To szczegółowa relacja z akcji zabezpieczania dzieł sztuki na Dolnym Śląsku. Jej przebieg i kulisy tworzenia ponad 100 składnic, w których przechowywano bezcenne skarby kultury, wzbogaca 300 niepowtarzalnych fotografii.

Mówiliśmy też o wystawie w krakowskim Muzeum Historii Fotografii "Niemożliwość obecności", na której wybrane prace z muzealnego archiwum pomogą zobrazować relacje Tadeusza Kantora i jego twórczości z fotografią. Konwencjonalne stare fotografie portretowe były jednymi z istotniejszych bodźców inspirujących powstanie kolejnych spektakli "Teatru Śmierci".

***

Tytuł audycji: Wybieram Dwójkę

Prowadzi: Katarzyna Nowak

Data emisji: 10.11.2015

Godzina emisji: 16.00

mc/asz

Zobacz więcej na temat: Auschwitz fotografia KSIĄŻKA KULTURA literatura poczta TEATR Katarzyna Nowak

Czytaj także

Jerzy i Cyla - zakochani z Auschwitz

Ostatnia aktualizacja: 27.01.2015 11:30

– To była najbardziej romantyczna przygoda mojego życia. I najbardziej makabryczna – mówił Jerzy Bielecki, bohater reportażu o miłości dwojga więźniów z Auschwitz.

Jerzy Bielecki w 1985 r. otrzymał medal Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata oraz tytuł Honorowego Obywatela Państwa IzraelFoto: Maria Jesus V/flickr/cc

Posłuchaj

51'40 "Rozłączeni". Miłość, która rozpoczęła się w Auschwitz (Opowieści po zmroku/Dwójka)

08'26 Wojciech Cegielski o wydarzeniach 70. rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau (Poranek Dwójki)

więcej

Jerzy Bielecki jako młody chłopak trafił do obozu w Auschwitz jednym z pierwszych transportów. Tam poznał swoja wielką miłość - Cylę.
Jerzy obiecał swojej ukochanej, że wyrwie ją z piekła Auschwitz. 21 lipca 1944 roku przebrany za esesmana razem z Cylą wyszli z obozu. Po brawurowej ucieczce przyrzekli sobie, że po wojnie się spotkają. Cyla ukrywała się do końca wojny we wsi Przemęczany-Gruszów u rodziny Czerników, znajomych wujka Jerzego Bieleckiego, gdzie była traktowana jak córka. Bielecki walczył w oddziale partyzanckim AK.

70. rocznica wyzwolenia Auschwitz-Birkenau. Zobacz serwis specjalny Polskiego Radia
Po wojnie Cyla otrzymała wiadomość, że Jurek zginął w partyzantce. On usłyszał, że jego ukochana wyjechała do Szwecji i tam zmarła. Ich drogi się rozeszły na kilkadziesiąt lat.
W maju 1983 roku Cyla, mieszkająca z rodziną w Nowym Jorku, dowiedziała się od Polki, która u niej sprzątała, że Jurek żyje. Kobieta widziała film dokumentalny, w którym Bielecki opowiadał swą historię. Cyla zdobyła jego numer telefonu. 8 czerwca 1983 roku przyleciała do Polski. Mężczyzna czekał na nią z bukietem 39 róż, za każdy rok rozłąki po jednej.
Cyla Cybulska zmarła w lutym 2006 roku, Jerzy Bielecki - w październiku 2011.
***

Tytuł audycji: Opowieści po zmroku

Gość: Jerzy Bielecki (nagranie z 2007 r.)

Tytuł reportażu: "Rozłączeni"

Autorki reportażu: Joanna Szwedowska i Katarzyna Nowak
Data emisji: 26.01.2015
Godzina emisji: 21.00

Zobacz więcej na temat: Auschwitz Auschwitz rocznica II wojna światowa Joanna Szwedowska Katarzyna Nowak reportaż

Czytaj także

Auschwitz oczami więźniów z pierwszego transportu

Ostatnia aktualizacja: 28.01.2015 20:00

- Gdy zobaczyłem ludzi w pasiakach, myślałem, że to pensjonariusze szpitala dla umysłowo chorych. Za chwilę okazało się, że to niemieccy kryminaliści - wspominał jeden z pierwszych więźniów obozu Auschwitz.

Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady Auschwitz II-BirkenauFoto: PAP/Jacek Bednarczyk

Posłuchaj

31'18 Auschwitz oczami więźniów z pierwszego transportu (Spotkania po zmroku/Dwójka)

więcej

- W wagonach nie traciliśmy ducha, myśleliśmy, że wiozą nas do Niemiec na roboty. Stamtąd przez Austrię i Jugosławię chcieliśmy prysnąć do Francji, by razem z Sikorskim wziąć udział w marszu na Berlin. W Krakowie dowiedzieliśmy się, że Paryż padł. Po tej informacji podupadliśmy na duchu - wspominają w archiwalnych nagraniach mężczyźni z pierwszego transportu do obozu w Auschwitz.
Rocznica wyzwolenia Auschwitz-Birkenau - zobacz serwis specjalny >>>
W pociągu, który wyruszył z Tarnowa, znajdowało się 728 polskich więźniów politycznych. Wagony na bocznicy kolejowej oświęcimskiego obozu zatrzymały się 14 czerwca 1940 roku. Gdy otworzono ich drzwi, więźniowie przeżyli szok. - Pierwszy wstrząsający widok to esesmani z psami. Biją kolbami. W tej atmosferze porzucamy niektóre nasze pakunki. Zostajemy wpędzeni za druty.
Tam więźniowie dostrzegają ludzi w pasiakach i granatowych kurtkach z numerami. Wśród Polaków rozchodzi się pogłoska, że to zbuntowani niemieccy marynarze. Okazuje się jednak, że to 30 niemieckich więźniów kryminalnych, przywiezionych do Auschwitz w celu objęcia obozowych stanowisk funkcyjnych. - To był wybrany element z tych gorszych przestępców, po to, żeby nas trochę pognębić...

***
Tytuł audycji: "Spotkania po zmroku"

Przygotował: Paweł Sawicki

Data emisji: 27.01.2015
Godzina emisji: 21.30
bch/mc

Zobacz więcej na temat: Auschwitz Auschwitz rocznica

Czytaj także

Auschwitz - krematoria pracowały jeszcze podczas ewakuacji

Ostatnia aktualizacja: 29.01.2015 14:40

- Wreszcie Niemcy wysadzili krematoria. Rozbiórką zajęły się komanda Żydówek. Wyobrażam sobie ich ulgę… - wspominała była więźniarka obozu Auschwitz-Birkenau.

Krematorium w obozie Auchwitz-Birkenau. Niszczone przez Niemców podczas ewakuacji, podobnie jak inne dowody ich zbrodni, w tym... więźniowieFoto: Marcin Białek, lic. CC (wikipedia)

Posłuchaj

30'15 Auschwitz - krematoria pracowały jeszcze podczas ewakuacji (Spotkania po zmroku/Dwójka)

więcej

70. rocznica wyzwolenia Auschwitz-Birkenau - zobacz serwis specjalny >>>

- Pewnego dnia usłyszałyśmy straszny huk. Myślałyśmy, że za chwilę barak runie nam na głowy - opowiadała inna. - Potem okazało się, że zbombardowany został nie obóz, lecz lazaret w Płaszowie. Od zatrudnionego tak komanda Jugosławianek dowiedziałyśmy się, jak wielu SS-manów wtedy zginęło, i bardzo się ucieszyłyśmy. A była wtedy Wigilia. Do takiego momentu doszłyśmy... - wyznała.

Wkrótce - 17 stycznia 1945 roku - miał się rozpocząć morderczy pochód 60 tysięcy więźniów na Zachód. Nieprzypadkowo nazywany "marszem śmierci". - Szliśmy w nieznane, ale cieszyliśmy się, że wreszcie wyszliśmy za kraty. Wkrótce rozległy się jednak strzały - opowiadał jeden z jego uczestników. - Gdy wzeszło słońce, ujrzeliśmy na poboczu trupy z rozłupanymi czaszkami. To ci, którzy nie radzili sobie z tempem marszu. Niemcy nie zostawiali po drodze świadków... - podkreślił.

***

Tytuł audycji: "Spotkania po zmroku"

Przygotował: Paweł Sawicki

Opowiadali (nagranie archiwalne): Marianna Dróżdż, Anna Piotrowska-Zamecka, Zofia Posmysz-Piasecka, Alojza Trębicka, Zdzisław Beryt, Benedykt Kozielski (byli więźniowie obozu Auschwitz-Birkenau)

Data emisji: 28.01.2015
Godzina emisji: 21.30

mm/jp

Zobacz więcej na temat: Auschwitz Auschwitz rocznica HISTORIA II wojna światowa Paweł Sawicki

Czytaj także

Ocalali Żydzi wciąż liczą członków rodziny

Ostatnia aktualizacja: 29.01.2015 21:00

– Dorastając, odkrywaliśmy, że inni mają wielkie rodziny, a przy naszym stole są tylko cztery osoby – mówił Mikołaj Grynberg, autor książki "Oskarżam Auschwitz".

Byli więźniowie niemieckich obozów podczas uroczystości 70. rocznicy wyzwolenia KL AuschwitzFoto: PAP/Andrzej Grygiel

Posłuchaj

44'40 Ocaleli Żydzi wciąż liczą członków rodziny (Dwukropek/Dwójka)

więcej

Tom wywiadów "Oskarżam Auschwitz. Opowieści rodzinne" gromadzi rozmowy z Żydami wychowanymi przez ocalałych z Holokaustu, tych, którzy po wojnie zakładali rodziny, zostawali rodzicami, mimo że miało ich w ogóle nie być.

– Myślę, że ocalali podjęli bardzo trudne wyzwanie. Psychologicznie nie dawali sobie na bieżąco rady z własnym życiem, a wzięli odpowiedzialność za cudze. Takich rodziców ma większość moich bohaterów – powiedział Mikołaj Grynberg, który sam także jest synem ocalałych.

W opowieściach potomków byłych więźniów obozów powtarza się kilka elementów: konieczność zjadania posiłków do końca, niepokój, gdy dziecko z niewiadomych przyczyn spóźnia się do domu. A gdy pojawia się następne pokolenie, zaczyna się liczenie żyjących członków rodziny. Liczą wszyscy - zarówno ocaleni, jak i ich dzieci.

***

Tytuł audycji: Dwukropek
Prowadzący: Andrzej Franaszek
Goście: Mikołaj Grynberg (fotograf i pisarz), prof. Barbara Engelking, (psycholog i socjolog, kierownik Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN)
Data emisji: 29.01.2015
Godzina emisji: 18.00

Zobacz więcej na temat: Andrzej Franaszek Auschwitz Holokaust II wojna światowa literatura Mikołaj Grynberg wspomnienie Żydzi

Czytaj także

Prof. Bartoszewski: Auschwitz pozbawia złudzeń

Ostatnia aktualizacja: 30.04.2015 16:00

– Pierwsze uczucie to strach. Potem pojawia się chęć ratowania życia. Następnie przychodzi pierwsze załamanie – wspominał Władysław Bartoszewski pobyt w niemieckim obozie.

Prof. Władysław Bartoszewski podczas wystąpienia w Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświęcimiu w 2008 r. Polityk, działacz społeczny i pisarz zmarł 24 kwietnia w wieku 93 latFoto: PAP/Andrzej Grygiel

Posłuchaj

07'43 Prof. Władysław Bartoszewski wspomina pobyt w niemieckim obozie w Oświęcimiu (Głosy z przeszłości/Dwójka)

więcej

– Najgorzej obóz znosili ludzie ze wsi i robotnicy. Najlepiej inteligenci, bo kwestia motywacji odgrywała ogromną rolę. Ale fizycznie najlepiej radzili sobie robotnicy, zwłaszcza rzemieślnicy – opowiadał Władysław Bartoszewski, dodając, że ci ostatni zostawali nawet obozową "arystokracją".

Na więźniów bardzo źle wpływała niekorzystna pogoda regionu oświęcimskiego, z częstymi deszczami i surową zimą. – Klimatycznie to katastrofalne miejsce, szczególnie gdy jest się głodnym, bitym i ciężko się pracuje – powiedział dyplomata.

Zmarł prof. Władysław Bartoszewski. "Był człowiekiem nadziei" >>>

Władysław Bartoszewski w Auschwitz znalazł się 22 września 1940 r. Około 80-85 procent uwięzionych razem z nim nie przeżyło pierwszej zimy. On sam w grudniu 1940 r. uniknął śmierci tylko dzięki nietypowemu podejściu jednego z obozowych lekarzy.

ARCHIWALNE NAGRANIA PROF. WŁADYSŁAWA BARTOSZEWSKIEGO W RADIACH WOLNOŚCI >>>

***

Tytuł audycji: Głosy z przeszłości

Przygotowała: Joanna Szwedowska

Z nagrań archiwalnych: Władysław Bartoszewski

Data emisji: 30.04.2014

Godzina emisji: 13.00

mc/bch

Zobacz więcej na temat: Auschwitz II wojna światowa Joanna Szwedowska KULTURA Nie żyje Władysław Bartoszewski Niemcy Oświęcim Władysław Bartoszewski

Czytaj także

O piekle Holokaustu bez ckliwości

Ostatnia aktualizacja: 13.06.2015 13:00

"Krótki przystanek w drodze z Auschwitz" Gorana Rosenberga opowiada o losach ojca autora, który przeżył łódzkie getto, Auschwitz, obozy koncentracyjne i transport śmierci.

Goran Rosenberg opisuje w "Krótkim przystanku w drodze z Auschwitz" doświadczenia swojego ojcaFoto: PAP/EPA/ARCHIWUM/ERIK MARTENSSON

Posłuchaj

63'26 Autorzy reportaży Goran Rosenberg i Drauzio Varella opowiadają o swoich książkach (Przestrzenie kultury/Dwójka)

więcej

Autorzy reportaży Goran Rosenberg i Drauzio Varella odwiedzili Polskę jako laureaci tegorocznej nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego.

Drauzio Varela nominowany był do tej nagrody za książkę "Ostatni krąg. Najniebezpieczniejsze więzienie w Brazylii". Chodzi o Carandiru, które uznawane jest za jedno z najsurowszych więzień na świecie. Drauzio Varella poznał je, gdy, jako lekarz, przez ponad dekadę z poświęceniem pomagał powstrzymać rozprzestrzeniającą się w więzieniu epidemię AIDS. Jego pacjenci odsłonili przed nim tajemnice bloków więziennych i reguły w nich panujące. – Wiele osób negatywnie oceniło moją sympatyczną wizję więźniów i tego więzienia – podkreślał Drausio Varela.

"Krótki przystanek w drodze z Auschwitz" Gorana Rosenberga, to z kolei opowieść o doświadczeniach ojca autora, który przeżył łódzkie getto, Auschwitz, obozy koncentracyjne i transport śmierci. Był jednym z ocalonych z Zagłady, a Czerwony Krzyż przetransportował go latem 1945 roku do małej szwedzkiej miejscowości. – Moja książka nie jest ckliwa, sentymentalna, nie obnażam w niej swoich intymności, wszyscy którzy ją przeczytali mówią, że jest ona napisana bardzo powściągliwie – przekonywał Gorana Rosenberga.

O swoich książkach i historiach w nich opowiedzianych mówią sami autorzy. Posłuchaj dźwięku.

***

Tytuł audycji: Przestrzenie kultury

Prowadzi: Katarzyna Nowak i Aleksandra Łapkiewicz

Goście: Drauzio Varela i Goran Rosenberg (pisarze)

Data emisji: 13.06.2015

Godzina emisji: 12.00

pp/mc

Zobacz więcej na temat: Auschwitz Brazylia Katarzyna Nowak literatura Ryszard Kapuściński

Czytaj także

Przepisy kuchni polskiej pod okupacją

Ostatnia aktualizacja: 17.08.2015 14:44

Zapraszamy na rozmowę o tym, jak radzono sobie podczas okupacji, co jedzono, jak gromadzono i pozyskiwano żywność.

Sierpień 1944 r. Kuchnia powstańczej stołówki w gmachu "Adrii" przy ul. Moniuszki 10Foto: Eugeniusz Lokajski/wikimedia/cc

W audycji zajrzymy do domowych kuchni, zapleczy restauracji, spiżarni, na uliczne targowiska i do kryjówek szmuglerów z czasów II wojny światowej. Pretekstem do rozmowy jest książka "Okupacja od kuchni" Aleksandry Zaprutko-Janickiej. To opowieść o czasach, w których za nielegalne świniobicie można było trafić do Auschwitz, warzywa hodowano w podwórkach kamienic, żołędzie wykorzystywano na kilkanaście sposobów, a zużytymi fusami handlowano na czarnym rynku.

***

Na "Kwadrans bez muzyki" zapraszamy we wtorek (18.08) w godzinach 15.00-15.15. Audycję poprowadzi Aldona Łaniewska-Wołłk.

mc/bch

Zobacz więcej na temat: II wojna światowa kuchnia polska kulinaria okupacja niemiecka

Czytaj także

"Zupa Heli". Trauma wojny jako dziedzictwo

Ostatnia aktualizacja: 15.10.2015 18:38

Łukasz Garlicki i Stanisława Celińska w premierowym słuchowisku radiowej Dwójki powracają do rodzinnych losów czasu wojny.

Stanisławie Celińskiej (nz) w słuchowisku "Zupa Heli" partneruje Łukasz Garlicki Foto: PAP/TVP/Jan Bogacz

Posłuchaj

15'15 Rozmowa z twórcami słuchowiska "Zupa Heli" w reżyserii Darka Błaszczyka (Wybieram Dwójkę)

więcej

Tytułowa zupa Heli, to pomidorowa babci, którą w dzieciństwie uwielbiał bohater słuchowiska Darka Błaszczyka - Wojtek Żochowski, obecnie kompozytor muzyki filmowej. Dzięki babci, nie rodzicom, mały, a potem nastoletni, chłopak poznawał dramatyczną historię własnej rodziny z czasów wojny bolszewickiej i drugiej wojny światowej. Dowiedział się o dziadku spalonym w Auschwitz, o metodach babci, które ocaliły przed obozem wielu okolicznych mieszkańców, o dramatycznej nocy po likwidacji getta, podczas której babcia, odpowiedzialna za bezpieczeństwo swoich dzieci, błagała Żydów, którzy schronili się w jej gospodarstwie, by je jak najszybciej opuścili...

Te tragiczne opowieści wracają w postaci lęków i obsesji, nękających dorosłego już bohatera, który usiłuje z nimi walczyć z pomocą psychoterapeuty.

Czytaj i oglądaj >

Reżyser o słuchowisku "Zupa Heli"

Obsada: Babcia Hela - Stanisława Celińska, Wojtek - Łukasz Garlicki, Psychoterapeuta - Arkadiusz Bazak, Mama - Jadwiga Jankowska-Cieślak, Tata - Henryk Talar oraz Katarzyna Dąbrowska, Marcin Troński, Katarzyna Zielińska, Bernard Lewandowski, Beniamin Lewandowski, Paweł Szczesny, Rafał Zawierucha, Andrzej Krusiewicz, Olaf Marchwicki, Filip Rogowski i Małgorzata Szymankiewicz. Reżyseria: Dariusz Błaszczyk. Muzyka: Andrzej Izdebski. Realizacja - Tomasz Perkowski.

Tekst "Zupa Heli" został wyróżniony w konkursie zorganizowanym przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS i Program II Polskiego Radia, a słuchowisko zrealizowano we współpracy z Narodowym Instytutem Audiowizualnym..

***

Na "Wieczór ze słuchowiskiem" zapraszamy w sobotę (17.10) o godz. 18.55.

asz/bch

Zobacz więcej na temat: II wojna światowa Łukasz Garlicki Stanisława Celińska

Kto wysyłał pocztówki z piekła?

Dziecinne, bezradne, angelizowane. Aleksandra Korczak o bohaterkach lektur szkolnych

Polsko- niemiecki dialog o historii i kulturze. Festiwal w Big Book Cafe

Kultura górali polskich Karpat na liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego

Wanda Dynowska. Przyjaciółka Gandhiego i Dalajlamy

Opowiadacz, czyli kto? Przed Festiwalem Sztuki Opowiadania

Antoni Słonimski w Archiwum Polskiego Radia. Poeta sam o sobie: ja się zmarnowałem