Historia

Joachim Lelewel. Autor hasła "za wolnośc nasza i waszą"

Ostatnia aktualizacja: 22.03.2024 05:35
Dla jednych był wybitnym historykiem i działaczem niepodległościowym. Dla innych człowiekiem, który wolał nie ponosić odpowiedzialności za siebie i swoje słowa. Jaki naprawdę był Joachim Lelewel?
Joachim Lelewel
Joachim LelewelFoto: Polona

238 lat temu, 22 marca 1786 roku, urodził się Joachim Lelewel, historyk i działacz polityczny. 

Uniwersytet Wileński

Lelewel po studiach na Uniwersytecie Wileńskim podjął się pracy naukowej i całkowicie poświęcił się historii. Kiedy w 1815 roku rozpoczął pracę na swojej macierzystej uczelni, jego wykłady cieszyły się ogromną popularnością. Jednym z jego słuchaczy był sam Adam Mickiewicz, który po latach postać Lelewela umieścił w trzeciej części "Dziadów".

W 1818 roku historyk, jako pracownik naukowy Uniwersytetu Wileńskiego, zainaugurował otwarcie nowego roku akademickiego.  Porywał młodych ludzi i zaszczepił w nich patriotyzm, dzięki któremu oni zaczęli konspirować  mówił historyk dr Jan Sałkowski w audycji Andrzeja Sowy "Na historycznej wokandzie". 

Posłuchaj
18:16 Joachim Lelewel.mp3 Dokonania Joachima Lelewela pod lupę biorą historycy: dr Tadeusz Krawczak i dr Jan Sałkowski, audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Na historycznej wokandzie". (PR, 05.06.1995)

Powstanie listopadowe

W 1824 roku Joachim Lelewel musiał opuścić Wilno w związku z wykryciem działalności stowarzyszenia Filomatów i Filaretów.

 Wydaje mi się, że on próbował znaleźć jakiś złoty środek – podkreślił historyk dr Tadeusz Krawczak.  Próbował zjednoczyć wszystkich wokół nadrzędnej idei racji stanu.

 Największą jego "zbrodnią" o charakterze historycznym w czasie powstania listopadowego jest sprawa słynnego hasła, którego był autorem: "Za wolność naszą i waszą"  mówił dr Jan Sałkowski.  Hasło to zrodziło się w kontekście upamiętniającej dekabrystów manifestacji zorganizowanej na Placu Zamkowym.

Historyk dr Jan Sałkowski stwierdził, że hasło to przyczyniło się wielokrotnie do przelewu polskiej krwi w obcej sprawie.  On wierzył w swoją wielkość wykreowaną w latach 20. XIX wieku  podkreślał historyk.

Przeczytaj również:

Zasługi historyczne

Podczas powstania listopadowego Joachim Lelewel był członkiem Rady Administracyjnej, a potem Rządu Narodowego. Po upadku zrywu emigrował do Paryża. Tam działał na rzecz zjednoczenia polskiej emigracji.

 On unikał radykalnych form, a rozwijał skrzydła, kiedy kontynuował pracę naukową  zaznaczał dr Tadeusz Krawczuk.

Lelewel był zwolennikiem ustroju republikańskiego. Jako historyk miał wielki wkład w rozwój polskiej historiografii - często nazywany jest pierwszym nowoczesnym historykiem. Zmarł 26 maja 1861 roku.

mb

Czytaj także

Juliusz Słowacki. Wieszcz, którego nie chcieliśmy

Ostatnia aktualizacja: 04.09.2023 06:00
Pod wieloma względami miał pecha. Zanim przedwcześnie zmarł, musiał żyć w czasach, gdy gwiazdą był Adam Mickiewicz. Publiczność żądała tylko jednego geniusza. Ale w "Beniowskim" zapowiadał: "moje będzie za grobem zwycięstwo". I chyba miał rację.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Polska na wygnaniu. Wielka Emigracja pozwoliła nam przetrwać

Ostatnia aktualizacja: 05.10.2023 05:50
Choć pojedyncze punkty oporu broniły się do końca października, to przekroczenie granicy Prus przez główny korpus wojsk powstańczych 5 października 1831 roku oznaczało upadek powstania. Podobnie jak żołnierze, granice Kongresówki opuściły tysiące ludzi, dając początek fenomenowi polskiego życia kulturalno-politycznego poza ojczystą ziemią.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Maryla Wereszczakówna. Ukochana Mickiewicza, "otruta jego poezją"

Ostatnia aktualizacja: 28.12.2023 05:48
- Mam wrażenie, że na końcu to Maryla stała się ofiarą tej wielkiej miłości, która u Mickiewicza wyładowała się w poezji. On później przecież wielu rzeczy doświadczył, a tęskniąca Maryla została na prowincji, można powiedzieć: otruta tą poezją - mówiła Maria Danilewicz-Zielińska, prawnuczka Maryli Wereszczakówny, na antenie Radia Wolna Europa. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Jednostkowy przekrój dramatu historycznego Polski". Sylwetka i twórczość Józefa Mackiewicza

Ostatnia aktualizacja: 01.02.2022 13:37
- To jest biografia nonkonformisty i outsidera, który ciągle zderza się z opinią publiczną i podejmuje niepopularne opinie wbrew woli większości - powiedział prof. Maciej Urbanowski. Tematem audycji była sylwetka oraz twórczość polskiego pisarza i publicysty Józefa Mackiewicza. 
rozwiń zwiń