Portal Polskiego Radia SA
słuchaj
shopping_cart
Polskie Radio
Section05
Słownik

W poszukiwaniu najstarszych wyrazów. "Niektóre mają pięć tysięcy lat"

Polszczyzna, jak każdy inny język, ma swoją historię. W dużej mierze składają się na nią dzieje wyrazów: ich narodziny, rozwój i odchodzenie. Zdarzają się jednak i wyrazy prastare, którymi posługujemy się na co dzień, nie wiedząc nawet, że brzmią w nich echa wielu tysiącleci. Zobacz więcej na temat:  język polski poprawna polszczyzna słowotwórstwo Słowianie Aleksander Bruckner gramatyka ewolucja HISTORIA

"Słownik wyrazów ratujących życie". Spotkanie z dr Michałem Paluchem

- Nie bacząc na to, jak długo potrwa wywołana przez Rosję inwazja w Ukrainie, od pierwszych jej dni wiedzieliśmy, że zadano tak głębokie rany, w tak brutalny sposób, że działać musimy natychmiast - mówił Polskiemu Radiu dla Zagranicy doktor Michał Paluch, adiunkt na Wydziale Nauk Pedagogicznych UKSW, pod  redakcją którego ukazał się "Słownik wyrazów ratujących życie". Publikację tworzy 45 esejów i 33 analizy pojęć kluczowych autorstwa pedagogów, psychologów i językoznawców. Zobacz więcej na temat:  wojna na Ukrainie Ukraina literatura

Okno - na świat i do środka

Zbliżają się wakacje, a wraz z nimi rozstajemy się na jakiś czas z naszym cyklem "Źródłosłów", aby zebrać siły na kolejne etnolingwistyczne poszukiwania. Na małe "adieu" słuchamy o czymś bardzo powszednim. To coś pozornie niewidocznego, a jednak pozwala nam oglądać świat, poznawać otoczenie i budować relacje. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia bez ogród

Orzech laskowy twardy i zdrowy

Może być twardy do zgryzienia, trudny do rozłupania, a nawet pusty. Jego złoty czas to sierpień, a zwłaszcza dzień św. Wawrzyńca. Orzech – mały, niepozorny, ale za to jaki smaczny! O tym laskowym, najpowszedniejszym i dobrze znanym w polskiej kulturze ludowej, w najnowszym odcinku Źródłosłowu opowiada etnolingwistka dr Olga Kielak z UMCS w Lublinie. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia bez ogród

Mleko

Choć dzisiaj brzmi to jak niewyobrażalne marnotrawstwo, trzeba przyznać Kleopatrze, że wiedziała co robi, życząc sobie regularnych kąpieli w mleku. Mleko bowiem ma w sobie bardzo dużo cennych składników, i nie na darmo nazywane jest eliksirem życia. O tym, co symbolizuje i jak dbano niegdyś na wsi, aby go nie zabrakło, opowiada nam w kolejnym odcinku "Źródłosłowu" etnolog prof. Mariola Tymochowicz z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia bez ogród

Bez

Kiedy znów zakwitną białe bzy… I czy w tym samym czasie zakwitną również czarne? Maj kojarzy nam się z intensywnie pachnącymi, fioletowymi lub kremowymi kwiatami bzu lilaka. Ta roślina ze względu na swoją nazwę, rodzi pewne wątpliwości, bo -zwłaszcza wśród tych osób, którym daleko do botanika – bez lilak często mylony jest z prawdziwym bzem, czarnym. W świat flory w kilku następnych odcinkach „Źródosłowu” zabierze nas etnolingwistka dr Olga Kielak, która swoją opowieść rozpoczyna właśnie od bzu. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia bez ogród

Świnia

Mało które zwierzę ma tak złą prasę. Symbolizuje brud i same najgorsze cechy, przychodzi do głowy chyba tylko wtedy, gdy chcemy kogoś wyzwać. A tymczasem ŚWINIA, bohaterka kolejnego odcinka naszego cyklu Źródłosłów, jest zwierzęciem niezwykle inteligentnym, a także rodzinnym. O tym, jak postrzegano świnię w kulturze ludowej i co z tego zostało w polszczyźnie, opowie językoznawczyni i etnolingwistka z Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie dr Olga Kielak​. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia