II RP w PolskieRadio.pl (3)

Krwawa strzelanina na maturze w Wilnie. "Widok ponad wszelki opis przerażający"

Dokładnie 100 lat temu, 6 maja 1925 roku, podczas egzaminu maturalnego w gimnazjum im. Joachima Lelewela w Wilnie doszło do krwawej strzelaniny. W jej wyniku śmierć poniosło pięć osób, w tym dwóch zamachowców, którzy do przeprowadzenia ataku wykorzystali rewolwery i granaty. Była to największa strzelanina szkolna w historii Polski i jedno z pierwszych tego typu wydarzeń na świecie.

Historia matury i jej początki sprzed dwóch stuleci

- Pierwsza matura miała miejsce w 1789 roku, wprowadzona przez barona Karla von Zedlitza – mówił w Polskim Radiu historyk Łukasz Przybyłek. Jak przypomniał, był to czas, kiedy Prusy wprowadziły edukację powszechną i, właśnie, egzamin maturalny. – W Polsce pierwszą maturę zdawano w Księstwie Warszawskim, w szkołach departamentowych w 1812 roku – dodawał.

Maurycy Zamoyski - zbyt łagodny na prezydenturę

Był wybitnym dyplomatą i człowiekiem, który miał istotny wkład w odzyskanie niepodległości. Najbardziej kojarzony jest jednak jako konkurent Gabriela Narutowicza w wyborach prezydenckich w 1922 roku. – Wybranie mojego ojca nie byłoby szczęśliwe dla niego. Był za mało twardy i bezwzględny, a takim niestety trzeba było być w tym czasie – wspominał po latach jego syn, Jan Zamoyski.

Sprawa Rity Gorgonowej. Najgłośniejszy proces II RP

29 kwietnia 1933 roku Sąd Okręgowy w Krakowie skazał guwernantkę Ritę Gorgonową na osiem lat więzienia. Kobieta została uznana winną zamordowania siedemnastoletniej Elżbiety Zarembianki, córki lwowskiego architekta Henryka Zaremby w nocy z 30 na 31 grudnia 1932 roku. Był to jeden z najgłośniejszych procesów w II RP.

Hans von Beseler. "Żeby zrozumieć Polaków, przeczytał nawet "Chłopów" Reymonta"

– Był człowiekiem z jednej strony żałującym losu Polaków i ich ciężkich doświadczeń historycznych, z drugiej strony był pruskim wojskowym i politykiem, który na pierwszym miejscu stawiał interesy Cesarstwa - podkreślał prof. Piotr Szlanta w rozmowie z portalem PolskieRadio.pl. 175 lat temu urodził się Hans von Beseler, generalny gubernator warszawski w czasach I wojny światowej.

Wojsko – filar II Rzeczypospolitej?

W dwudziestoleciu międzywojennym Wojsko Polskie nie było jedynie armią – było instytucją formującą obywateli, kształtującą kulturę i wpływającą na politykę. Dlaczego armia zyskała tak wyjątkowy status? Jakie były tego konsekwencje społeczne i polityczne? I czy to dziedzictwo przetrwało do dziś? W najnowszym odcinku podcastu „Rzeczypospolite” prof. Antoni Dudek rozmawia z prof. Marcinem Kruszyńskim – historykiem wojskowości z Uniwersytetu w Siedlcach i Lotniczej Akademii Wojskowej w Dęblinie. Zobacz więcej na temat: Wojsko Polskie wojsko Antoni Dudek Dwójka II Rzeczpospolita podcast Rzeczypospolite historia Polski

Zbrodnia katyńska była zemstą za 1920 rok? "Sowieci nigdy nie zapomnieli, jak Armia Czerwona poległa"

Wiosną 1940 roku Sowieci zamordowali ok. 22 tys. przedstawicieli polskich elit osadzonych w obozach specjalnych i więzieniach. Oficjalnie uczynili to z powodu nienawiści, jaką polscy jeńcy żywili do Związku Sowieckiego. Czy innym powodem dokonania zbrodni katyńskiej mogła być chęć zemsty za porażkę, którą ponieśli w wojnie z Polską w 1920 roku?

Mord, kłamstwo i walka o prawdę. Kalendarium zbrodni katyńskiej

Zamordowanie przez Sowietów tysięcy polskich oficerów i przedstawicieli elit było zaplanowaną akcją zagłady tej części społeczeństwa II RP, która stanowiła fundament polskiej państwowości. Dla komunistów był to wstęp do późniejszego przejęcia władzy, dlatego kłamstwo katyńskie stało się jedną z podwalin PRL. Od początku jednak Polacy domagali się ujawnienia prawdy o zbrodni.

Ustawa "O ochronie imienia Józefa Piłsudskiego". Zaczęło się od recenzji

7 kwietnia 1938 roku Sejm II RP jednomyślnie uchwalił ustawę "O ochronie imienia Józefa Piłsudskiego, pierwszego Marszałka Polski". Był to jeden z licznych przejawów kultu po zmarłym Naczelniku Państwa. Do objęcia przepisami pamięci o Józefie Piłsudskim bezpośrednio przyczyniła się recenzja jednej z książek Melchiora Wańkowicza.

O kulcie Marszałka Józefa Piłsudskiego opowiadają prof. Marcin Kula i prof. Jolanta Żyndul

7 kwietnia przypada 88 rocznica uchwalenia przez sejm ustawy "O ochronie imienia Józefa Piłsudskiego, pierwszego Marszałka Polski", a 12 maja przypadają 99 rocznica wybuchu Zamachu Majowego oraz 90 rocznica śmierci Józefa Piłsudskiego. O autorytarnych rządach Marszalka i jego następców oraz kulcie jego osoby mówili profesor Marcin Kula i profesor Jolanta Żyndul

II RP

Krwawa strzelanina na maturze w Wilnie. "Widok ponad wszelki opis przerażający"

Historia matury i jej początki sprzed dwóch stuleci

Maurycy Zamoyski - zbyt łagodny na prezydenturę

Do trzech razy sztuka, czyli śląskie pragnienie polskości

Historia Międzynarodowego Dnia Solidarności Ludzi Pracy

Sprawa Rity Gorgonowej. Najgłośniejszy proces II RP

Ludwik Zajdler. Astronom, który cały czas pilnował czasu

Hans von Beseler. "Żeby zrozumieć Polaków, przeczytał nawet "Chłopów" Reymonta"

Polskie Radio Poznań. To tu nadano pierwszą radiową transmisję meczu w Polsce

Wojsko – filar II Rzeczypospolitej?

Zbrodnia katyńska była zemstą za 1920 rok? "Sowieci nigdy nie zapomnieli, jak Armia Czerwona poległa"

Mord, kłamstwo i walka o prawdę. Kalendarium zbrodni katyńskiej

Kazimierz Ajdukiewicz. "Człowiek wielkiego umysłu, wielkiej odwagi i silnej woli"

Ustawa "O ochronie imienia Józefa Piłsudskiego". Zaczęło się od recenzji

Józef Beck w Londynie. Sojusz polsko-brytyjski miał zatrzymać Hitlera

O kulcie Marszałka Józefa Piłsudskiego opowiadają prof. Marcin Kula i prof. Jolanta Żyndul

Katyń. Zbrodnia zaplanowana. "Czekałem na strzał, czekałem na śmierć"

Zbigniew Burzyński. "Balonem przez kontynenty"