Polskie Radio
Section05
Gabriel Narutowicz

Jan Baudouin de Courtenay. Człowiek, który naraził się wszystkim

Przywoływany jest w podręcznikach historii tylko jako kandydat mniejszości narodowych na pierwszego prezydenta RP. Tymczasem ten Polak o obcobrzmiącym nazwisku był jednym z najlepszych lingwistów świata. Był też nietuzinkowym wolnomyślicielem, co przysporzyło mu wielu wrogów. 13 marca przypada 178. rocznica jego urodzin.
Zobacz więcej na temat:  NAUKA język polski II Rzeczpospolita niepodległość Gabriel Narutowicz mniejszości narodowe

Zamach na prezydenta Narutowicza. "Zabójca miał kamienną twarz"

- Prezydenta trzymało kilka osób w pozycji półleżącej na króciutkiej ławeczce, gdzie jedna trzecia jego potężnego wzrostu nie mogła znaleźć miejsca. "Połóżmy go na podłodze" powiedziałam. Uklękłam i oparto go o mnie klęczącą. U stóp prezydenta siedział na krześle zabójca. Oficer biały jak papier trzymał mu łokcie skręcone w tył. "Proszę mnie nie szarpać, nie będę uciekał" powiedział zabójca. Miał twarz kamienną, nie patrzył na zabitego - tak zamach na Gabriela Narutowicza wspominała Kazimiera Iłłakowiczówna.
Zobacz więcej na temat:  Gabriel Narutowicz Rafał Habielski Andrzej Mietkowski Eligiusz Niewiadomski zamach rocznica Dwójka

Patryk Pleskot: Niewiadomski chciał zabić Piłsudskiego, a nie Narutowicza

- Pytany podczas procesu o okoliczności zabójstwa prezydenta Narutowicza, Eligiusz Niewiadomski cały czas krytykował Piłsudskiego. "Piłsudski to, Piłsudski tamto". Sędzia, prokurator, wszyscy pytali go, dlaczego mówi o Piłsudskim, skoro zabił Narutowicza. W pewnym momencie Niewiadomski powiedział rzecz, która zmroziła, że Narutowicz jako człowiek właściwie dla niego nie istniał, że zabił symbol - mówił w Dwójce Patryk Pleskot, autor książki "Portret mordercy".
Zobacz więcej na temat:  Gabriel Narutowicz zabójstwo Eligiusz Niewiadomski Dwójka Wacław Holewiński Patryk Pleskot

"Narutowicz. Nienawiść zabija". Wystawa DSH

- Bardzo chciałbym, żeby wystawa stała się przyczynkiem, by o Narutowiczu sobie przypomnieć, bo o nim nie pamiętamy, a po drugie, by spróbować przyłożyć tę historię do tego, z czym mamy do czynienia teraz - mówił w "Wybieram Dwójkę" Marcin Matuszewski, kurator wystawy plenerowej "Narutowicz: Nienawiść zabija" w warszawskim Domu Spotkań z Historią, otwartej w 100. rocznicę zabójstwa prezydenta Gabriela Narutowicza. 
Zobacz więcej na temat:  Gabriel Narutowicz zabójstwo Dwudziestolecie międzywojenne malarstwo wystawa historia Polski KULTURA Jakub Jamrozek

W Sejmie odsłonięto tablicę upamiętniającą Gabriela Narutowicza. "Idee, za które oddał życie są powszechnie szanowane"

"Idee demokracji i tolerancji, za które pierwszy prezydent Rzeczypospolitej złożył ofiarę życia, są dzisiaj powszechnie szanowane" - napisała marszałek Sejmu Elżbieta Witek w liście odczytanym na uroczystości odsłonięcia tablicy upamiętniającej Gabriela Narutowicza. Dziś mija 100. rocznica zabójstwa pierwszego prezydenta Polski.
Zobacz więcej na temat:  Elżbieta Witek Sejm Gabriel Narutowicz POLSKA polityka

Prezydent Andrzej Duda oddał hołd Gabrielowi Narutowiczowi w setną rocznicę jego zamordowania

16 grudnia 1922 roku prezydent Gabriel Narutowicz został zastrzelony w galerii Zachęta przez artystę Eligiusza Niewiadomskiego, powiązanego z endecją. Napastnik strzelił trzykrotnie, jedna z kul śmiertelnie trafiła Gabriela Narutowicza w serce. Prezydent został pochowany sześć dni później w podziemiach archikatedry św. Jana Chrzciciela w Warszawie.
Zobacz więcej na temat:  rocznica historia Polski Gabriel Narutowicz

NASZA ROZMOWA Po zamachu na Narutowicza Piłsudski nie był już tą samą osobą. "Dramat zostawił w nim stały ślad"

Śmierć głowy państwa z rąk zamachowca była dla Marszałka olbrzymim ciosem. - Piłsudski nie przypuszczał, że nienawiść może się skumulować do tego stopnia, że w państwie, które szczyciło się tym, że nie miało królobójców w swojej historii, dojdzie do tak potwornej zbrodni – ocenia prof. Grzegorz Nowik, historyk, pracownik Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk i Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.
Zobacz więcej na temat:  HISTORIA Józef Piłsudski Gabriel Narutowicz Narodowa Demokracja II Rzeczpospolita II RP prezydent

Wolna Europa w rocznicę zamachu na prezydenta Gabriela Narutowicza

Mija setna rocznica dramatycznych wydarzeń, jakie rozegrały się w Warszawie w 1922 r. W piątek 9 grudnia minęło 100 lat od dnia wyboru Gabriela Narutowicza na prezydenta. W piątek 16 grudnia minie setna rocznica jego zamordowania podczas wernisażu w warszawskiej Zachęcie.
Zobacz więcej na temat:  Radio Wolna Europa RWE Wacław Zbyszewski Dwójka Rafał Habielski Andrzej Mietkowski Dwudziestolecie międzywojenne dziennikarstwo historia Polski Gabriel Narutowicz

A gdyby Paderewski został prezydentem? [POSŁUCHAJ]

Autorskie słuchowisko Marka Kochana przypomnieliśmy w setną rocznicę zaprzysiężenia Gabriela Narutowicza na urząd prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (11.12.1922). Był pierwszym prezydentem II RP. Urząd sprawował 5 dni. 16 grudnia, podczas wizyty w galerii Zachęta, został zastrzelony przez powiązanego z endecją Eligiusza Niewiadomskiego. Prawica liczyła na zwycięstwo w ostatniej turze wyborów Maurycego hr. Zamoyskiego. Od początku protestowała przeciwko wyborowi Narutowicza, postrzeganego jako człowiek lewicy, mniejszości narodowych i PSL "Piast".
Zobacz więcej na temat:  Barbara Marcinik Marek Kochan Olgierd Łukaszewicz Ignacy Jan Paderewski Gabriel Narutowicz Henryk Talar Mariusz Bonaszewski Józef Piłsudski Ewa Kania Marzena Trybała Marcin Troński

Gabriel Narutowicz. Tragiczny pierwszy prezydent II RP

Pierwszy prezydent II Rzeczpospolitej był zasłużonym budowniczym elektrowni wodnych i gorącym patriotą przejętym losem Polski. – Ta szlachetna postać, która niosła ewangelię porozumienia i przebaczenia wobec uczestników demonstracji przeciwko sobie, została zamordowana – mówił prof. Marian Marek Drozdowski w audycji Polskiego Radia z 2019 roku.
Zobacz więcej na temat:  HISTORIA Gabriel Narutowicz Dwudziestolecie międzywojenne II RP II Rzeczpospolita

Maurycy Zamoyski - zbyt łagodny na prezydenturę

Był wybitnym dyplomatą i człowiekiem, który miał istotny wkład w odzyskanie niepodległości. Najbardziej kojarzony jest jednak jako konkurent Gabriela Narutowicza w wyborach prezydenckich w 1922 roku. – Wybranie mojego ojca nie byłoby szczęśliwe dla niego. Był za mało twardy i bezwzględny, a takim niestety trzeba było być w tym czasie – wspominał po latach jego syn, Jan Zamoyski.
Zobacz więcej na temat:  HISTORIA Maurycy Zamoyski Gabriel Narutowicz II Rzeczpospolita II RP niepodległość odzyskanie niepodległości

Prezydenci II RP w Zamku Królewskim w Warszawie. Otwarto nową ekspozycję

Na Zamku Królewskim w Warszawie została otwarta nowa ekspozycja stała, która poświęcona jest prezydentom II RP i polskim władzom na uchodźstwie. - Ma być miejscem, gdzie przypomina się o historii, uczy się jej i skłania się do refleksji - podkreślił prof. Wojciech Fałkowski, dyrektor Zamku Królewskiego.
Zobacz więcej na temat:  POLSKA Zamek Królewski II RP wystawa HISTORIA Ignacy Mościcki ignacy paderewski Józef Piłsudski Gabriel Narutowicz Stanisław Wojciechowski Ryszard Kaczorowski Władysław Raczkiewicz Edward Raczyński August Zaleski Stanisław Ostrowski Kazimierz Sabbat