Polskie Radio
Section05

II Rzeczpospolita

Przewrót majowy. O tym, jak Piłsudski chciał obalić polską sejmokrację

15 maja 1926 marszałek Sejmu Maciej Rataj powołał nowy rząd na czele z Kazimierzem Bartlem - piętnasty gabinet urzędujący od czasów zakończenia I wojny światowej. Decyzja ta była skutkiem przewrotu majowego marszałka Józefa Piłsudskiego - zbrojnego zamachu stanu, który rozpoczął trzynastoletnie autorytarne rządy sanacji.
Zobacz więcej na temat:  przewrót majowy Maciej Rataj Władysław Grabski Józef Piłsudski historia Polski Wincenty Witos

Leon Kozłowski. Od premiera II RP do narzędzia niemieckiej propagandy

81 lat temu, 11 maja 1944 roku, w Berlinie, podczas alianckiego bombardowania, umarł prof. Leon Kozłowski, archeolog, premier II Rzeczpospolitej w latach 1934-1935, w czasie II wojny światowej więzień NKWD, który opuścił Armię Andersa, a następnie przekroczył niemiecko-sowiecką linię frontu. Powody tej decyzji i dalsze działania Kozłowskiego do dziś wzbudzają kontrowersje.
Zobacz więcej na temat:  II wojna światowa Leon Kozłowski Katyń

Dlaczego Rosjanie świętują zakończenie II wojny światowej 9 maja?

Akt bezwarunkowej kapitulacji Niemiec wszedł w życie 8 maja o godzinie 23:01. Według czasu moskiewskiego był to już kolejny dzień – 9 maja. Dlatego też Rosja (a do czasu rozpadu bloku sowieckiego również i kraje wchodzące w jego skład) świętuje zakończenie II wojny światowej 9 maja. 
Zobacz więcej na temat:  ZSRR Francja Stany Zjednoczone Wielka Brytania zimna wojna żelazna kurtyna komunizm nazizm III Rzesza Niemcy

O niebezpieczeństwie jakie ściąga na siebie szafot

Pierwszy, najsłynniejszy kat II RP – Stanisław Maciejewski…, ale czy tak się naprawdę nazywał? Jak wyglądał człowiek, który wyspecjalizował się w pozbawianiu życia ludzi w majestacie prawa ? Kim był wcześniej „mistrz śmierci” i co sprawiło, że wybrał ten zawód. Czy żądza pieniędzy, czy chęć rewanżu na ludziach i „złym świecie” sprawiła, że wieszanie stało się pasją, sposobem na życie, a w końcu przekleństwem I kata II RP ? Dlaczego zawsze zakładał białe rękawiczki i dlaczego ostatni węzeł, w Parku Sieleckim na Czerniakowie zawiązał źle ? W Mapie Zbrodni Grzegorz Kalinowski i Bartosz Paluszkiewicz opowiedzą historię urzędowych katów, licencjonowanych likwidatorów, których praca i wódka pochłonęły bez reszty. 
Zobacz więcej na temat:  przestępczość

Krwawa strzelanina na maturze w Wilnie. "Widok ponad wszelki opis przerażający"

Dokładnie 100 lat temu, 6 maja 1925 roku, podczas egzaminu maturalnego w gimnazjum im. Joachima Lelewela w Wilnie doszło do krwawej strzelaniny. W jej wyniku śmierć poniosło pięć osób, w tym dwóch zamachowców, którzy do przeprowadzenia ataku wykorzystali rewolwery i granaty. Była to największa strzelanina szkolna w historii Polski i jedno z pierwszych tego typu wydarzeń na świecie.
Zobacz więcej na temat:  matura Wilno II RP zamach

Maurycy Zamoyski - zbyt łagodny na prezydenturę

Był wybitnym dyplomatą i człowiekiem, który miał istotny wkład w odzyskanie niepodległości. Najbardziej kojarzony jest jednak jako konkurent Gabriela Narutowicza w wyborach prezydenckich w 1922 roku. – Wybranie mojego ojca nie byłoby szczęśliwe dla niego. Był za mało twardy i bezwzględny, a takim niestety trzeba było być w tym czasie – wspominał po latach jego syn, Jan Zamoyski.
Zobacz więcej na temat:  HISTORIA Maurycy Zamoyski Gabriel Narutowicz II RP niepodległość odzyskanie niepodległości

Sprawa Rity Gorgonowej. Najgłośniejszy proces II RP

29 kwietnia 1933 roku Sąd Okręgowy w Krakowie skazał guwernantkę Ritę Gorgonową na osiem lat więzienia. Kobieta została uznana winną zamordowania siedemnastoletniej Elżbiety Zarembianki, córki lwowskiego architekta Henryka Zaremby w nocy z 30 na 31 grudnia 1932 roku. Był to jeden z najgłośniejszych procesów w II RP. 
Zobacz więcej na temat:  II RP Dwudziestolecie międzywojenne II wojna światowa kara śmierci historia Polski śmierć