Polskie Radio
Section05

historia hp

"Nie umiałem czytać ani pisać, a już znałem nuty"

23 listopada 2025 roku wspominamy 92. rocznicę urodzin Krzysztofa Pendereckiego - kompozytora, dyrygenta, pedagoga, jednego z najbardziej cenionych na całym świecie twórców muzyki. Ten "wielki odkrywca dźwięków" zmarł w 2020 roku. Pozostały po nim dzieła, które zmieniały myślenie o muzyce zarówno w XX, jak i w XXI wieku.
Zobacz więcej na temat:  KULTURA Krzysztof Penderecki MUZYKA muzyka współczesna kompozytor kompozycja komponowanie dyrygent awangarda religia opera Dębica Kraków Elżbieta Penderecka Aleksander Laskowski Joanna Wnuk-Nazarowa Lech Wałęsa Jan Paweł II Stefan Wyszyński Grudzień 1970 Stocznia Gdańska historia Polski II wojna światowa Artur Malawski Stanisław Wiechowicz Dwudziestolecie międzywojenne PRL II Rzeczpospolita

"Astronauci". "Gruby pan" zamawia u Lema lot w kosmos

– Kiedy pisałem tę powieść, nie wierzyłem, że loty kosmiczne staną się rzeczywistością jeszcze za mojego życia. Pisałem bajkę, fantazjowałem na temat czegoś, co może się zdarzyć za sto lub za pięćdziesiąt lat – mówił o "Astronautach" Stanisław Lem w 1965 roku.
Zobacz więcej na temat:  Stanisław Lem historia Polski historia PRL HISTORIA literatura KSIĄŻKA książki pisarz fantastyka science-fiction Wenus planety planeta podróże

Paul Celan. Żyd zakochany w języku morderców

– Paul Celan stracił całą rodzinę podczas Holokaustu, ale jemu się udało przeżyć. I został mu język niemiecki, język morderców jego rodziny. Nie był w stanie i nie chciał się wyzwolić z tego języka – mówił w Polskim Radiu Zbigniew Herbert o twórcy, którego uważał "za jednego z największych poetów XX wieku".
Zobacz więcej na temat:  Holokaust Paul Celan literatura poezja Rumunia Niemcy Francja Czerniowce Żydzi HISTORIA Ryszard Krynicki Zbigniew Herbert ZSRR nazizm hitlerowskie obozy koncentracyjne niemieckie nazistowskie obozy koncentracyjne

Generał Józef Dwernicki. Bohater spod Stoczka

Był utalentowanym wojskowym, który po raz pierwszy wsławił się męstwem podczas wojen napoleońskich. Do jego największych osiągnięć należy jednak zwycięskie starcie podczas powstania listopadowego. Wygrana ta miała wielkie znaczenie symboliczne - nie tylko podniosła Polaków na duchu, lecz także pokazała Rosjanom, że nie należy lekceważyć przeciwnika. 
Zobacz więcej na temat:  HISTORIA historia Polski powstanie listopadowe Napoleon_Bonaparte

Ze Lwowa do Wilanowa i Gdańska. Peregrynacje pomnika Jana III Sobieskiego

Monument przedstawiający jednego z najsłynniejszych polskich królów odsłonięto we Lwowie 20 listopada 1898 roku. Tam pomnik stał do 1945 roku, następnie przez kilkanaście lat znajdował się w Warszawie. I chociaż już od ponad pół wieku można go podziwiać w Trójmieście, do dziś nie wiadomo, dlaczego monument trafił akurat na Pomorze. 
Zobacz więcej na temat:  HISTORIA historia Polski pomniki Jan III Sobieski królowie Polski Lwów Gdańsk

Profesor Lucjan Rydel. Lekarz krakowskich "ócz"

Był taki czas w Krakowie, że chodziło po nim dwóch Lucjanów Rydlów. Pierwszy z nich, sławny okulista, był ojcem drugiego, przyszłego sławnego poety. Postać drugiego już niebawem przyćmiła pamięć o pierwszym. A przecież to starszy Lucjan Rydel sprawił, choć trochę wbrew sobie, że jego syn został artystą.
Zobacz więcej na temat:  Lucjan Rydel historia Polski HISTORIA Kraków medycyna lekarz Uniwersytet Jagielloński Wiedeń

Michał Piekarski. Królobójca na mękach

Przemysł II zginął prawdopodobnie z rąk Brandenburczyków. Konfederaci barscy, o ile nie działali na polecenie samego króla, chcieli skłonić go tylko do abdykacji. Spiskowcy uwiecznieni w "Kordianie" nie zdecydowali się podnieść ręki na cara, który został koronowany na króla Polski. To czyni niedoszłego zabójcę Zygmunta III Wazy jedynym królobójcą w historii kraju.
Zobacz więcej na temat:  HISTORIA Rzeczpospolita Stefan Żółkiewski Turcja Warszawa

Ponad pół wieku pieśni o Małym Rycerzu

- Koń przed rozpoczęciem zdjęć był dla mnie wyrośniętym psem - śmiał się Tadeusz Łomnicki, wspominając pracę nad rolą Michała Wołodyjowskiego. Już od ponad pół wieku - to przez pryzmat jego kreacji - spoglądamy na Sienkiewiczowskiego bohatera. Nie tylko dzięki filmowi, ale także serialowi, który na ekranach telewizorów zagościł po raz pierwszy 14 listopada 1969 roku.
Zobacz więcej na temat:  Tadeusz Łomnicki telewizja Henryk Sienkiewicz Trylogia