II wojna światowa w PolskieRadio.pl (28)

Proces Arthura Greisera. Wyrok śmierci dla namiestnika Kraju Warty

79 lat temu, 21 czerwca 1946 roku, rozpoczął się proces Artura Greisera, niemieckiego nazistowskiego zbrodniarza, który w czasie II wojny światowej pełnił urząd namiestnika Kraju Warty. Za swoje czyny został skazany na śmierć, a jego egzekucja była ostatnią wykonaną publicznie w Polsce.

Bitwa o Okinawę. Krwawa cena zwycięstwa

– Okinawa była piekłem. To potwierdzają wszyscy amerykańscy weterani bitwy – mówił prof. Paweł Wieczorkiewicz na antenie Polskiego Radia w 2005 roku. Ciężki opór, na jaki trafili Amerykanie skłonił ich do zrezygnowania z planów inwazji na Japonię. Półtora miesiąca później bomby atomowe spadły na Hiroszimę i Nagasaki.

Józef Walaszczyk. W czasie wojny uratował 53 Żydów

- Jestem zadowolony z mojego życia. Spełniłem swoje ludzkie zadanie - mówił w maju 2019 roku w reportażu Polskiego Radia. W trakcie wojny uratował życie 53 Żydów, za co został uhonorowany tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. Zmarł 20 czerwca 2022 w wieku 103 lat.

Las w Palmirach. Niemy świadek zbrodni Niemców na Polakach

- Znalazłem się tam w momencie, gdy nadjechały samochody. Z szosy słychać było straszny krzyk. Niemcy odprowadzali ludzi pod dół, tam ustawiali do egzekucji. Widziałem to z odległości niecałych 200 metrów - wspominał jeden z uczestników reportażu o zbrodni w Palmirach.

Zofia Hertz. Portret "strażniczki paryskiej »Kultury«"

- Poświęciliśmy "Kulturze" nasze życie, bo własnego nie mieliśmy zbyt dużo - mówiła Zofia Hertz w ostatnim wywiadzie dla Polskiego Radia. Dzisiaj mijają 22 lata od śmierci współzałożycielki Instytutu Literackiego, najbliższej współpracowniczki Jerzego Giedroycia.

"Wybitny", "przerażający", "nudny" i "podejrzany". William Golding i "Władca much"

Co się stanie, gdy dużo dzieci wyląduje bez dorosłych na bezludnej wyspie? Według pisarzy XIX-wiecznych wszystko skończy się idyllą w duchu braterstwa i porozumienia. William Golding zżymał się na takie przedstawienia i pytał: "a jeśli te dzieci zachowałyby się tak, jak naprawdę zachowują się dzieci?".

Proces szesnastu. Podstępnie aresztowani przez Sowietów

18 czerwca 1945 roku rozpoczął się w Moskwie proces przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, podstępnie aresztowanych przez NKWD. Sowieccy przedstawiciele, zapraszając wcześniej polskich działaczy niepodległościowych na rozmowy, zagwarantowali im całkowite bezpieczeństwo. Obietnicy jednak nie dotrzymali.

Zapomniany "czas osobliwy" w polskim teatrze. Granice zdrady podczas okupacji

- Celowo nazwałem tę książkę "Granice zdrady", a nie np. "Zdrajcy", bo też nie ja jestem od oceny. Daję czytelnikowi możliwość osądu, wydania własnej decyzji. Staram się też sam nie snuć domysłów, tylko zestawiać ze sobą świadectwa, źródła, dokumenty - mówił w Dwójce Marek Teler, autor książki "Granice zdrady. Artyści w czasie okupacji".

"Ludzkie gadanie" o wojnie? Miron Białoszewski i "Pamiętnik z powstania warszawskiego"

- Dziwiło mnie, jak ktoś mówił, że z powstania tak niewiele pamięta. Nie bardzo mogłem to zrozumieć - przyznawał przed mikrofonem Polskiego Radia Miron Białoszewski. Mimo tego potrzebował aż 23 lat, by "znaleźć język" i opowiedzieć - w znakomity i oryginalny sposób - o wydarzeniach z 1944 roku.

Antoni Szylling. Najwybitniejszy polski dowódca wojny 1939 roku

- Potrafił zawsze w odpowiedni sposób zareagować. Potrafił korygować błędy swoich podwładnych. Zorganizowany przez niego marsz odwrotowy Armii "Kraków" był długi, prowadzony pod naciskiem nieprzyjaciela, a jednak taki, który nie doprowadził do rozbicia tej armii – stale otaczanej i osaczanej przez wojska pancerne nieprzyjaciela – wskazywał prof. Janusz Odziemkowski na antenie Polskiego Radia. Zobacz więcej na temat: wrzesień kampania wrześniowa Wojsko Polskie Tomaszów Lubelski Śląsk

II wojna światowa

Marian Bernaciak "Orlik". Człowiek, który Polskę kochał ponad własne życie

81. rocznica bitwy pod Osuchami - największej bitwy partyzanckiej na ziemiach polskich w czasie II wojny światowej

Fotografia, kamera i tytuł profesorski. Życie Adolfa Forberta

Operacja "Barbarossa". Starcie tyranów